Buraki nie lubią chwastów

Prof. dr hab. Krzysztof Domaradzki

 

Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach,

Zakład Herbologii i Technik Uprawy Roli we Wrocławiu.

 

Zawarte w tytule stwierdzenie odnosi się oczywiście nie tylko do buraków, jednak w przypadku tej rośliny jest szczególnie ważne. Późny termin siewu, długi czas kiełkowania, uprawa w szerokiej rozstawie międzyrzędzi oraz powolne tempo wzrostu w początkowym okresie powoduje, że burak cukrowy przez pierwsze 7-8 tygodni jest szczególnie narażony na negatywne oddziaływanie chwastów. W praktyce ten newralgiczny okres przypada na czas od momentu siewu do zakrycia rzędów przez liście buraka. W tym czasie trzeba bezwzględnie zapewnić roślinom stanowisko wolne od chwastów, a nie jest to łatwe zadanie. Chemiczna ochrona plantacji buraka cukrowego może być bardzo bardzo kosztowna i w skrajnych przypadkach może pochłonąć nawet do 10% wartości przyszłego plonu. Z tego powodu powinna być prowadzona w sposób bardzo przemyślany i jednocześnie skuteczny, gdyż nawet niewielkie zachwaszczenie plantacji powoduje spadek plonów o 10-15%.

Kluczem do osiągnięcia sukcesu w ochronie przed chwastami będzie prawidłowy wybór właściwych herbicydów i zastosowanie odpowiedniej metody odchwaszczania. Podjęcie właściwej decyzji będzie opierać się przede wszystkim na znajomości zachwaszczenia pola, ale musi również uwzględniać inne czynniki, a zwłaszcza przebieg pogody w okresie stosowania środków i możliwość terminowego wykonania zabiegu. Nowoczesna ochrona buraków opiera się na systemach stosowania herbicydów, pozwalających zapewnić najlepsze efekty chwastobójcze. Systemowe stosowanie herbicydów polega na wykonaniu kilku zabiegów niskimi dawkami środków, we wczesnych fazach rozwojowych chwastów. W praktyce oznacza to wykonanie 3-4 zabiegów herbicydowych. Pierwszy z nich przeprowadza się w momencie pojawienia się siewek pierwszych chwastów, a następne w odstępie 7-14 dni po pojawieniu się nowych wschodów chwastów. Herbicydy w buraku można stosować na trzy sposoby: tylko przed wschodami rośliny uprawnej, tylko po jej wschodach oraz w wariancie mieszanym przed wschodami i po wschodach. Każdy z tych sposobów ma swoje wady i zalety.

Przedwschodowe stosowanie herbicydów zabezpiecza plantację przed kiełkującymi chwastami już od początku wegetacji buraków, lecz jest to ochrona krótkotrwała i nie zapewnia pełnej skuteczności chwastobójczej przez cały okres największej wrażliwości, tj. do zakrycia międzyrzędzi przez liście. Skuteczność i długość działania stosowanych w tym terminie herbicydów uzależniona jest w dużym stopniu od przebiegu pogody, gdyż lepsze ich działanie występuje, gdy jest ciepło, a gleba jest wilgotna. Ze względu na swoje wady system ten w praktyce stosowany jest bardzo rzadko.

Kolejny sposób opierający się jedynie na powschodowym (nalistnym) stosowaniu herbicydów i polega na wykonaniu 3-4 zabiegów herbicydowych, na siewki chwastów będące w fazie liścieni. Jego zaletą jest wysoka skuteczność niszczenia chwastów niskimi dawkami herbicydów. Należy się jednak liczyć z ryzykiem niewykonania zabiegu w terminie, ze względu na niekorzystny przebieg pogody. Ten system jest najbardziej godny polecenia, ponieważ umożliwia precyzyjne zastosowanie środka, bez ponoszenia nadmiernych wydatków (rezygnacja z oprysku przedwschodowego).

Aplikacja herbicydów zarówno przed wschodami, jak i po wschodach rośliny uprawnej pozwala na ochronę plantacji już początku wegetacji oraz zapewnia większą szansę na utrzymanie jej w stanie wolnym od chwastów aż do zwarcia międzyrzędzi przez buraki. Ma to duże znaczenie zwłaszcza w gospodarstwach o słabszym poziomie agrotechniki lub na intensywniej zachwaszczonych polach. Taki sposób ochrony powinien być stosowany na plantacjach zachwaszczonych gatunkami szybko rosnącymi, jak np. samosiewy rzepaku, czy rdesty (plamisty i kolankowaty), które łatwo mogą osiągnąć fazę 4-6 liści, kiedy to nie będą zwalczane przez większość środków. Oprócz niewątpliwych zalet tego systemu należy pamiętać o ograniczeniach skuteczności opryskiwania przedwschodowego w przypadku niekorzystnego przebiegu pogody, a także o ryzyku niewykonania zabiegów powschodowych w terminie np. z powodu kilkudniowych opadów deszczu. Poza tym jest to najdroższy z wariantów odchwaszczania.

Niezależnie od wybranego sposobu odchwaszczania plantacji należy pamiętać, że o powodzeniu w odchwaszczaniu buraka zawsze decyduje prawidłowe ustalenie terminu i wykonanie pierwszego zabiegu po wschodach rośliny uprawnej. Bezwzględnie pierwsze opryskiwanie musi być wykonane w momencie, gdy pojawią się liścienie kiełkujących chwastów. Każde opóźnienie zabiegu wpływa na spadek skuteczności użytych środków, gdyż chwasty w fazie pierwszej pary liści są już znacznie mniej wrażliwe. Kolejne opryskiwania należy wykonywać, w miarę pojawiania się nowych wschodów chwastów. Warto również przypomnieć, że najlepsze działanie herbicydów ma miejsce, gdy występuje wysoka wilgotność powietrza i gleby, wiatr nie powoduje znoszenia cieczy opryskowej, a temperatura powietrza mieści się w przedziale od 10 do 20oC. Z wykonaniem zabiegu należy się wstrzymać, gdy zapowiadane są opady deszczu lub przymrozki, natomiast w wypadku zbyt wysokich temperatur herbicydy należy stosować wieczorem lub wcześnie rano, gdy jest chłodniej.

Zachwaszczenie pól uprawnych buraka cukrowego może być w różnych rejonach kraju może być zróżnicowane. Oprócz warunków klimatycznych będą o nim decydowały głównie warunki siedliskowe oraz czynniki agrotechniczne. Spośród gatunków jednoliściennych najczęściej na plantacjach buraków cukrowych chwastami problemowymi są perz właściwy, chwastnica jednostronna, włośnice (sina i zielona) i owies głuchy. Chwasty te można skutecznie eliminować herbicydami zawierającymi chizalofop-P etylowy, fluazyfop-P butylowy, kletodym czy też S-metolachlor. Z gatunków dwuliściennych pospolicie w uprawach buraka cukrowego występują komosa biała, gwiazdnica pospolita gorczyca polna, rdesty, maruna bezwonna oraz ostrożeń polny. Ponadto, lokalnie w różnych rejonach Polski zagrożenie mogą również stanowić szarłat szorstki, samosiewy rzepaku, przytulia czepna, przetaczniki, psianka czarna, bratek polny, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobnokwiatowa, niezapominajka polna, sporek polny, poziewnik szorstki, czy też pojawiający się coraz częściej na polach gatunek ruderalny, jakim jest blekot pospolity. Przydatność substancji aktywnych herbicydów do eliminowania poszczególnych gatunków chwastów przedstawiono w załączonej tabeli.

Warto również przypomnieć, że ze względu na specyfikę gatunkową chwastów terminy wschodów poszczególnych gatunków są bardzo zróżnicowane i mogą być rozciągnięte w czasie. Jako pierwsze kiełkują gatunki dobrze znoszące niskie temperatury, jak np. komosa biała, samosiewy rzepaku, przytulia czepna, rdesty czy gwiazdnica pospolita. Następnie wraz z ogrzewaniem się gleby pojawiają się chwasty ciepłolubne takie, jak np. szarłat szorstki, chwastnica jednostronna, psianka czarna czy żółtlica drobnokwiatowa. W sprzyjających warunkach, tzn. gdy buraki rozwijają się nierównomiernie lub ich łan jest przerzedzony wiele z wymienionych gatunków może kiełkować aż do przełomu wiosny i lata.

W ostatnich latach na plantacjach buraka zaczęły się pojawiać po gatunki niespecyficzne dla tej uprawy, które wcześniej nie były w niej spotykane lub występowały sporadycznie. Takim chwastem może być blekot pospolity, dotąd bardziej znany jako chwast rosnący na rowach, przydrożach, obrzeżach pól i w miejscach ruderalnych. Blekot kiełkuje, gdy gleba jest dobrze ogrzana, a jego wschody są rozciągnięte w czasie. Gatunek ten największą wrażliwością charakteryzuje się od fazy siewki do 2 liści, później herbicydy działają na niego słabo. Może on być zwalczany herbicydami zawierającymi chlopyralid. W niektórych rejonach kraju w ostatnich latach sporo problemów sprawiają samosiewy rzepaku. Zabieg przeciwko nim należy wykonać we wczesnych fazach (najlepiej liścieni), gdyż starsze rośliny stają się mało wrażliwe na większość stosowanych herbicydów. Skutecznie zwalczyć je można przy pomocy herbicydów zawierających metamitron lub triflusulfuron metylu.

Na glebach kwaśnych dużym problemem może być zachwaszczenie rdestami plamistym i kolankowatym. Rdesty bardzo szybko i bujnie rosną i przez to one bardzo konkurencyjne dla buraka. W skrajnych przypadkach, jeśli nie zostaną wyeliminowane, mogą całkowicie zagłuszyć plantację. Na polu pojawiają się równolegle ze wschodzącymi burakami, a nowe wschody mogą występować przez cały maj. Należy je zwalczać w fazie liścieni, ponieważ później stają się mało wrażliwe na herbicydy i nawet wyższe dawki tylko lekko je uszkadzają. Rdest plamisty można eliminować środkami zawierającymi metamitron, chlorydazon, chlopyralid lub triflusulfuron metylu, natomiast rdest kolankowaty zwalczają herbicydy zawierające lenacyl, triflusulfuron metylu lub mieszaninę etofumesat+fenmedifam.

Obecnie w handlu dostępnych jest około 100 herbicydów przeznaczonych do zwalczania chwastów w buraku. Wiele z nich, pomimo różnych nazw handlowych, charakteryzuje się zbliżonym składem i działaniem. Dla użytkownika ważne jest, aby wybrany środek był skuteczny i zwalczał wszystkie gatunki chwastów pojawiające się w danej chwili na plantacji. Pewną wskazówką może być dołączona do artykułu tabela, w której przedstawiono wrażliwość najważniejszych gatunków chwastów na substancje aktywne herbicydów. Oczywiście dane te służą jedynie pewnej orientacji, natomiast szczegółowych informacji odnośnie spektrum zwalczanych chwastów, dawek i terminów stosowania oraz możliwości użycia w mieszaninach należy szukać w etykietach konkretnych herbicydów. Zapoznanie się z tymi zaleceniami jest bardzo ważne, gdyż  pozwoli uniknąć przykrych niespodzianek, które mogą wyniknąć z użycia środka w nieodpowiednim terminie lub dawce, w niewłaściwej fazie rozwojowej rośliny uprawnej i chwastów, czy z zastosowania herbicydu łącznie z innymi, nie zalecanymi środkami ochrony roślin. Pełne teksty etykiet środków ochrony roślin są dostępne na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w zakładce: Informacje Branżowe ® Produkcja Roślinna ® Ochrona Roślin ® Wyszukiwarka i etykiety środków ochrony roślin.

 

Wrażliwość najważniejszych chwastów na substancje aktywne herbicydów używanych do odchwaszczania buraka cukrowego.

Substancja aktywna Chwasty wrażliwe
chizalofop-P etylowy chwastnica jednostronna, miotła zbożowa, owies głuchy, palusznik krwawy, perz właściwy, samosiewy zbóż, wiechlina roczna, włośnica sina i zielona
chlopyralid ambrozja bylicolistna, blekot pospolity, chaber bławatek, dymnica pospolita, maruna bezwonna, mlecz polny i zwyczajny, ostrożeń polny, podbiał pospolity, psianka czarna, rdest powojowy i plamisty, rumian polny, rumianek pospolity, starzec zwyczajny, żółtlica drobnokwiatowa
chlorydazon gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnoty, komosa biała, mak polny, pokrzywa żegawka, przetaczniki, psianka czarna, rdest plamisty i powojowaty, rzodkiew świrzepa, rumian polny, sporek polny, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobnokwiatowa
desmedifam gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnoty, komosa biała, lnica pospolita, łoboda rozłożysta, poziewnik szorstki, rzodkiew świrzepa, sporek polny, starzec zwyczajny, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobnokwiatowa
etofumesat bniec biały, dymnica pospolita, gwiazdnica pospolita, mlecz polny i zwyczajny, przytulia czepna, sporek polny, szarłat szorstki
fenmedifam gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnoty, lnica pospolita, łoboda rozłożysta, poziewnik szorstki, rzodkiew świrzepa, sporek polny, starzec zwyczajny, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobnokwiatowa
fluazyfop-P butylowy chwastnica jednostronna, miotła zbożowa, owies głuchy, palusznik krwawy, perz właściwy, samosiewy zbóż, wiechlina roczna, włośnica sina i zielona
kletodym chwastnica jednostronna, miotła zbożowa, owies głuchy, palusznik krwawy, perz właściwy, samosiewy zbóż, włośnica sina i zielona
lenacyl dymnica pospolita, gorczyca polna, jaskier polny, komosa biała, kurzyślad polny, łoboda rozłożysta, mak polny, mlecz zwyczajny, niezapominajka polna, rdest kolankowaty i powojowy, starzec zwyczajny, szczaw polny, tasznik pospolity, wiechlina roczna, złocień polny
metamitron chaber bławatek, dymnica pospolita, fiołki, gwiazdnica pospolita, jasnoty, komosa biała, niezapominajka polna, pokrzywa żegawka, przetacznik polny, psianka czarna, rdest plamisty, samosiewy rzepaku, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne, wiechlina roczna, żółtlica drobnokwiatowa
S-metolachlor chwastnica jednostronna, miotła zbożowa, palusznik krwawy, wiechlina roczna, włośnica sina i zielona
triflusulfuron metylu blekot pospolity, dymnica pospolita, gorczyca polna, jasnota różowa, kurzyślad polny, niezapominajka polna, pokrzywa żegawka, poziewnik szorstki, przetacznik perski, psianka czarna, rdest kolankowaty i plamisty, chwasty rumianowate, rzodkiew świrzepa, samosiewy rzepaku, szarłat szorstki, szczyr roczny, tasznik pospolity, tobołki polne, wilczomlecz obrotny, żółtlica drobnokwiatowa

 

Advertisement
0 replies

Leave a Reply

Want to join the discussion?
Feel free to contribute!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.