Czas na nawożenie fosforowo - potasowe

Czas na nawożenie fosforowo – potasowe

dr Urszula Sienkiewicz-Cholewa

Zakład Herbologii i Technik Uprawy Roli IUNG-PIB w Puławach

 

Czas na nawożenie fosforowo – potasowe

Fosfor i potas to po azocie dwa najważniejsze składniki pokarmowe odpowiedzialne za wytworzenie wysokiego plonu o dobrej jakości.  Fosfor buduje komórki roślinne i odpowiada za prawidłowy przebieg zachodzących w nich procesów fizjologicznych: syntezy kwasów nukleinowych, fotosyntezy, oddychania i metabolizmu białek i węglowodanów.  Potas również jest niezastąpiony w wielu procesach życiowych roślin: reguluje gospodarkę wodną, odpowiada transport składników mineralnych, syntezę węglowodanów, kwasów nukleinowych i białek oraz ich przemieszczanie w roślinie. Przyswajalną formą fosforu pobieraną przez korzenie roślin są jony kwasu ortofosforanowego H2PO4, a potasu jony K+. Dostępność przyswajalnych form obu składników i pobieranie przez rośliny zależy od naturalnej zasobności gleby,  zawartości materii organicznej, odczynu gleby (optymalne  pH 5,5-7,2) oraz od wilgotności, wpływającej na szybkość transportu jonów do korzeni.

W kraju stan zasobności w fosfor gleb użytkowanych rolniczo jest niezadawalający – niską zawartość fosforu wykazuje ponad 30% gleb. Jednak od wielu lat najbardziej deficytowym makroelementem w polskim rolnictwie jest potas, którego niedostatek występuje aktualnie w 60% UR. Spośród czynników ograniczających żyzność naszych gleb i plonowanie roślin niedobory potasu zajmują drugie miejsce po zakwaszeniu (45% gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych). Proces ubożenia gleb w ten składnik ciągle się pogłębia, ponieważ zużycie nawozów potasowych w Polsce wielkości około 30 kg K2O/ha jest znacznie mniejsze w stosunku do rzeczywistych potrzeby nawożenia. W kraju w ostatnich latach występują długotrwałe okresy suszy glebowej i potas zwiększając odporność roślin w warunkach stresu wodnego pozwala  na oszczędne i efektywne gospodarowanie wodą glebową i opadową. Niedobór fosforu i potasu w okresach największego zapotrzebowania roślin zawsze powoduje obniżenie plonu i pogorszenie jego jakości (tab. 1).

 

Tab. 1. Fazy największego zapotrzebowania roślin na fosfor i potas i skutki niedoboru

 

Fosfor Potas
Fazy krytyczne
 

– rozwój początkowy (budowa korzenia i pędów

nadziemnych)

– wiosenne ruszenie wegetacji roślin ozimych

(regeneracja systemu korzeniowego i organów

nadziemnych)

– faza kwitnienia

– zboża: faza krzewienia do początku nalewania

ziarna

– kukurydza: faza 5-6 liścia do fazy dojrzewania

– rzepak: fazy rozety do fazy kwitnienia

– burak cukrowy: od 2 pary liści do końca lipca

– ziemniak: od początku zawiązywania bulw do

pełnej dojrzałości

– motylkowate: od 2 liścia do fazy kwitnienia

Skutki niedoboru
– słaby rozwój systemu korzeniowego

(m.in. osłabienie procesu krzewienia u zbóż)

– karłowatość roślin na skutek ograniczonego

wzrostu organów nadziemnych

– słabe kwitnienie i zawiązywanie nasion

i ziarniaków

– spadek jakości plonów (obniżenie zawartości

skrobi, cukrów i tłuszczu)

– zaburzenia w gospodarce wodnej roślin

(ograniczony wzrost, więdnięcie roślin)

– mniejsze wykorzystanie azotu nawozowego

przez  rośliny (bierze udział w pobieraniu azotu)

– pogorszenie jakości technologicznej plonów

buraka, jęczmienia browarnego, pszenicy.

– zwiększenie podatności roślin na choroby grzybowe i wyleganie (zboża)

 

 

 

Nawożenie zgodnie z potrzebami roślin

 

Aby uzyskać dobry plon należy pamiętać o corocznym nawożeniu roślin fosforem i potasem. Z praktyki rolniczej wiadomo, że najlepsze efekty plonotwórcze przynosi  przedsiewnie nawożenie tymi składnikami, ponieważ rośliny potrzebują ich już od początku rozwoju. Dawki nawozowe powinny być dostosowane do aktualnej zasobności gleby w fosfor i potas oraz potrzeb pokarmowych roślin, zależnych od wielkości pobrania składnika z plonem. Potrzeby pokarmowe liczymy mnożąc wielkość plonu oczekiwanego (realnego do uzyskania w warunkach gospodarstwa) przez pobranie składnika na jednostkę plonu konkretnego gatunku wraz z odpowiednią ilością słomy (tab. 2).

 

Przykład: Pobranie K2O przez rzepak ozimy – szacowany plon 3 t/ha X 40 kg/t = 120 kg K2O       tj. 100 kg K (przelicznik na czysty składnik – 0,83)

 

           

Tab. 2. Pobranie fosforu i potasu z plonem niektórych roślin uprawnych (wg IUNG-PIB)

 

Roślina Pobranie jednostkowe (kg/t *)
P2O5 K2O
Zboża 10,0 – 11,0 15,0 – 22,0
Kukurydza na ziarno 12,5 28,0
Rzepak 22,5 40,0
Burak cukrowy 1,6 6,5
Ziemniaki (bez obornika) śr. 1,2 6,6
Strączkowe 15 – 20 35,0
Lucerna i koniczyna 1,5 -2,5 5,5

 

* plon główny i uboczny

 

 

Stan zasobności gleby w fosfor i potas  poznamy przekazując próbkę gleby do analizy w okręgowej stacji chemiczno-rolniczej. Oznaczona zawartość zostanie zakwalifikowana do  zakresu zasobności bardzo niskiej, niskiej, średniej (optymalnej dla roślin), wysokiej bądź bardzo wysokiej.

W tabeli 3 przedstawiono zalecane dawki, w warunkach gleb o średniej zawartości składników przy założeniu, że produkty uboczne pozostają na polu np. słoma zbóż, rzepaku, liście buraczane itp. (Zalecenia nawozowe dla roślin uprawy polowej i trwałych użytków zielonych, IUNG–PIB w Puławach, 2010).

 

Tab. 3. Dawki fosforu i potasu dla wybranych roślin (kg/ha) wg wielkości plonu (t)

 

Roślina Plon P2O5 K2O
Pszenica ozima 6

8

10

55

70

90

60

80

100

Jęczmień jary 6

7

8

55

60

70

65

75

85

Kukurydza na ziarno 5

7

9

55

75

95

70

100

125

Rzepak 2,5

3,5

4,5

50

70

90

60

85

100

Ziemniak wczesny (bez obornika) 20

25

30

20

25

35

100

130

160

Koniczyna i lucerna 30

40

50

30-40

45-55

60-70

90

120

150

Korekta dawek:

  • Po stwierdzeniu niskiej zawartości przyswajalnego fosforu lub potasu wielkość dawki należy zwiększyć o 30 kg P2O5 lub K2O/ha, a przy z bardzo niskiej o 40–60 kg P2O5 lub K2O/ha.
  • Na stanowisku wykazującym bardzo wysoką składnika dawkę można obniżyć o 30–40 kg P2O5 lub K2O/ha /ha, a przy wysokiej zawartości o 20 kg P2O5lub K2O/ha.
  • Nie zaleca się nawożenia fosforem przy zawartości w glebie większej niż 40 mg P2O5/100 g.
  • Z nawożenia potasem rezygnujemy, gdy zawartość w glebach bardzo lekkich przekracza 35 mg K2O/100 g, w glebach lekkich 40 mg K2O/100 g, w glebach średnich 50 mg K2O/100 g w glebach ciężkich 60 mg K2O/100 g.
  • W gospodarstwach, w których produkty uboczne są zbierane się z pola, dawki nawozów fosforowych należy zwiększyć ok. 20%, a dawki nawozów potasowych o 60–80%.

 

 

Termin stosowania i dobór nawozu

 

Nawozy fosforowe, nawet dobrze rozpuszczalne pozostawione na powierzchni gleby nie przenikają do głębszych warstw, co praktycznie wymusza konieczność stosowania fosforu przedsiewnie. Jednocześnie z nawożeniem fosforowym zaleca się stosowanie potasu, ponieważ odżywienie tym składnikiem odbywa się wyłącznie przez korzeń i interwencyjne nawożenie dolistne po zdiagnozowaniu niedoboru w roślinach jest niemożliwe.

Do corocznego nawożenia fosforem preferowane są  nawozy dobrze rozpuszczalne w wodzie, jednoskładnikowe, szybko działające superfosfaty (superfosfat prosty, superfosfat granulowany). Podstawowym źródłem potasu są sole potasowe, a najbardziej popularnym nawozem jest chlorek potasu KCl znany na rynku jako sól potasowa, zawierający 60% K2O. Sole potasu można mieszać z superfosfatami czy fosforanem amonu, co umożliwia jednoczesny wysiew nawozów. Bardzo dobre rezultaty plonotwórcze daje stosowanie nawozów wieloskładnikowych granulowanych, zawierających fosfor, potas i azot, w postaci Nitrofoski (NPK Mg), Polifoski (PK, NPKMg),  Polimagu (NPK MgS) czy Polidapu (NP).

 

Advertisement
0 replies

Leave a Reply

Want to join the discussion?
Feel free to contribute!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.