JAKIE FUNGICYDY W RZEPAKU OZIMYM NA WIOSNĘ?

dr inż. Tomasz R. Sekutowski
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach
Zakład Herbologii i Technik Uprawy Roli,
ul. Orzechowa 61, 50-540 Wrocław

Początek ruszenia wegetacji rzepaku ozimego to najlepszy okres na lustrację plantacji pod kątem przezimowania oraz jej zdrowotności. Zastosowanie fungicydów właśnie w tym okresie, istotnie ogranicza rozwój chorób grzybowych już występujących, które pojawiły jeszcze w okresie jesiennym oraz przyczynia się do skuteczniejszej ochrony plantacji przed chorobami, które niewątpliwie pojawią się w najbliższym czasie.
Rozpoznanie choroby to klucz do sukcesu
W okresie wczesnowiosennym istotne ekonomiczne znaczenie z punktu widzenia plantatora ma tylko kilka chorób grzybowych, tj. czerń krzyżowych, sucha zgnilizna kapustnych, szara pleśń oraz mączniak rzekomy. Dlatego tak ważna jest znajomością ich cyklu życiowego, ich właściwe rozpoznanie, które wiąże się z oznaczeniem ekonomicznego progu szkodliwości, dzięki któremu plantator dokładnie wie kiedy może zastosować odpowiedni zabieg fungicydowy.
Ekonomiczny próg szkodliwości najistotniejszych chorób grzybowych rzepaku ozimego występujących w okresie wczesnowiosennym
czerń krzyżowych – 10-20% liści z objawem choroby,
sucha zgnilizna kapustnych – 10-15% liści z objawem choroby,
szara pleśń – 10-20% liści z objawem choroby,
mączniak rzekomy – 20-30% liści z objawem choroby.
Czerń krzyżowych – jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych chorób grzybowych, jej głównym źródłem pierwotnego zakażenia są nasiona oraz resztki pożniwne rzepaku ozimego przerośnięte grzybnią. Pierw­sze objawy w postaci ciemnobrunatnych plam, widoczne są już wczesną jesienią, w części podliścieniowej młodych roślin rzepaku ozimego. Natomiast na starszych liściach, widoczne są charakte­rystyczne jasnobrunatne do brunatno-czarnych, plamy z widocznymi charakterystycznymi pierścieniami. Najlepszym okresem do zastosowania odpowiednich fungicydów jest jesień, kiedy rośliny rzepaku ozimego są w fazie 14-16 BBCH oraz okres wiosenny, w momencie osiągnięcia przez rzepak ozimy fazy początku wydłużania się pędu głównego (BBCH 30), aż do fazy zielonego pąka (BBCH 51).
Sucha zgnilizna kapustnych – jest jedną z najgroźniejszych chorób grzybowych, która występuje, zarówno w okresie jesiennym jaki i wiosennym. Na liściach, łodygach, czasami również na łuszczynach występują jasnobrunatne, owalne plamy z wyraźną lub mniej wyraźną obwódką w środku której widoczne są czarne punkciki, zwane piknidiami. Najlepszym momentem do ochrony plantacji jest okres jesienny, z tym zastrzeżeniem, że koniecznie kolejny zabieg fungicydowy należy powtórzyć właśnie wczesną wiosną!!!.
Szara pleśń – jest to choroba, która występuje intensywnie w latach przekropnych oraz w warunkach podwyższonej wilgotności powietrza. Objawy porażenia występują przede wszystkim na łodygach, na których pojawia się pylący nalot grzybni. Najlepszym okresem do zastosowania odpowiednich fungicydów jest faza początku wydłużania pędu głównego (BBCH 30), aż do końca fazy kwitnienia (BBCH 69) lub przy późnej infekcji nawet do początku fazy wykształcania pierwszych łuszczyn przez rzepak ozimy (BBCH 71).
Mączniak rzekomy – intensywnemu rozwojowi infekcji sprzyja utrzymująca się przez dłuższy czas w okresie wiosennym niska temperatura i wysoka wilgotność powietrza. Sporadycznie pierwsze objawy można zauważyć już jesienią na liścieniach siewek, a wyraźne porażenie liści następuje dopiero na wiosnę. Objawy choroby są widoczne na dolnej stronie liści, na których pojawia się szaro-biały nalot, z wyraźnie widocznymi żółtymi, a później szarobrunatnymi, nieregularnymi plamami. Zapobiegawczego do zwalczania mączniaka rzekomego stosuje się fungicydy na początku wegetacji wiosennej, w fazie początku wydłużania się pędu głównego (BBCH 30), a interwencyjnie w momencie pojawienia się pierwszych objawów lub w przypadku późnych infekcji rzepaku ozimego.
Wybrane substancje czynne fungicydów zalecane do wczesnowiosennej ochrony rzepaku ozimego
W momencie ruszenia wegetacji wiosennej czyli w fazie początku wydłużania się pędu głównego (BBCH 30) do końca fazy tworzenia 9-10 międzywęźla (BBCH 39), można zastosować następującą gotową mieszankę dwóch s.cz., tj: protiokonazol + tebukonazol, która ma szerokie spektrum działania ochronnego, gdyż ogranicza porażenie rzepaku ozimego aż przez cztery patogeny wywołujące: czerń krzyżowych, suchą zgniliznę, szarą pleśń oraz mączniaka rzekomego.
Natomiast nieco mniejsze spektrum działania wykazują gotowe mieszanki dwóch s.cz., tj. prochloraz + tebukonazol, chlorek mepikwatu + metkonazol, siarka + karbendazym oraz difenokonazol + paklobutrazol, gdyż ograniczają występowanie „jedynie” trzech czynników chorobowych, tj. czerń krzyżowych, suchą zgniliznę i szarą pleśń.
Również niektóre pojedyncze s.cz. (tebukonazol czy metkonazol) zawarte w różnych fungicydach, wykazują zadawalającą skuteczność działania, gdyż również zwalczają trzy główne choroby, pojawiające się w okresie wiosennym w rzepaku ozimym, tj.: czerń krzyżowych, suchą zgniliznę oraz szarą pleśń.