Odchwaszczanie zbóż jarych

Odchwaszczanie zbóż jarych
dr inż. Renata Kieloch
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy

Spośród powszechnie występujących w uprawach zbóż chwastów krótkotrwałych wiele z nich jest wspólnych dla upraw ozimych i jarych, np.: przytulia czepna, jasnoty, przetaczniki, mak polny, chwasty rumianowate, gwiazdnica pospolita, tobołki polne, tasznik pospolity. Oprócz wymienionych w zbożach jarych występują wschodzące na wiosnę gatunki jare, takie jak: komosa biała, gorczyca polna, rdesty, a z jednoliściennych – owies głuchy.

W przypadku chwastów wieloletnich problem dla zbóż stanowi perz właściwy oraz ostrożeń polny. W odróżnieniu od ozimin, regulacja zachwaszczenia w zbożach jarych jest znacznie łatwiejsza. Przede wszystkim łatwiejszy jest wybór terminu wykonania zabiegu, gdyż w programie ochrony zbóż jarych przed chwastami brak jest oprysków przedwschodowych. Wymusza to zabieg nalistny, przed wykonaniem którego mamy możliwość rozpoznania składu botanicznego zachwaszczenia i dobór odpowiedniego środka chwastobójczego. Opryski w zbożach jarych można rozpocząć już w fazie 2-3 liści (np. herbicydem Mustang 306 SE), zaś ostatnie zabiegi przeprowadza się nawet w fazie liścia flagowego (np. herbicydami Starane 250 EC i Tomigan 250 EC).

Na krajowym rynku można znaleźć blisko 100 herbicydów, którymi odchwaszcza się zboża jare. Większość z nich wykazano w tabelach 1 i 2. Należy jednak podkreślić, że wiele preparatów zawiera tę samą substancję aktywną, a więc wykazuje podobne działanie. Przy wyborze środka chwastobójczego w pierwszej kolejności należy kierować się stanem zachwaszczenia plantacji, zwracając uwagę na zniszczenie gatunków o wysokiej szkodliwości dla zbóż. Spośród gatunków jednoliściennych duże zagrożenie stanowi owies głuchy, który już w ilości 5 sztuk na 1 m² może powodować straty w plonach. W tabeli 1 przedstawiono herbicydy, którymi można zwalczać ten gatunek. Oparte są one na trzech substancjach aktywnych, takich jak: fenoksaprap-P-etylu, pinoksaden i propoksykarbazon sodu. Ostatnia z wymienionych znajduje się w herbicydzie Attribut 70 SG, który również niszczy kilka gatunków dwuliściennych z rodziny krzyżowych, tj. samosiewy rzepaku, tasznik pospolity i tobołki polne, jednak generalnie jest to środek zalecany do zwalczania gatunków jednoliściennych. Pozostałe dwie substancje aktywne zwalczają tylko i wyłącznie chwasty jednoliścienne. Taki stan zachwaszczenia rzadko występuje na polach, tak więc w celu zwalczenia gatunków dwuliściennych, należy zastosować mieszaniny zbiornikowe z innymi herbicydami. Przykładowo, mieszanina środka Puma Uniwersal 069 EW z herbicydem Sekator 125 OD lub Chwastox Turbo 340 SL wykazuje wysoką skuteczność w stosunku do szerokiego spektrum gatunków dwuliściennych, włączając w to następujące gatunki: jasnoty, komosa biała, mak polny, maruna bezwonna, rdesty, ostrożeń polny, przytulia czepna. Niestety, brak jest zalecanych mieszanin środka Axial (50 EC lub 100 EC) z innymi herbicydami, stąd też gatunki dwuliścienne można zniszczyć w oddzielnym zabiegu z wykorzystaniem któregoś z herbicydów podanych w tabeli 2. Na uwagę zasługuje również nie wykazany w żadnej z tabel środek Apyros 75 WG, który zwalcza jednocześnie chwasty jedno- i dwuliścienne (tylko w pszenicy jarej). Pomimo że na owies głuchy działa średnio skutecznie, na uwagę zasługuje fakt, że posiada zdolność ograniczania rozwoju perzu. Należy przy tym pamiętać, że rośliny perzu są najbardziej wrażliwe na ten herbicyd, gdy ich faza nie przekracza 3-5 liści (5-20 cm wysokości).

Na polach, na których występuje wysoce konkurencyjna przytulia czepna, bardzo dobrze sprawdzą się herbicydy jednoskładnikowe zawierające fluroksypyr (np. Starane 250 EC) oraz amidosulfuron (np. Grodyl 75 WG), które skutecznie niszczą ją w każdej fazie rozwojowej. Herbicyd Starane Super 101SE będący kombinacją fluroksypyru z florasulamem zwalcza przytulię do 20 cm wysokości. Podobną skuteczność wykazują herbicydy będące fabryczną mieszaniną 2,4-D z florasulamem. Oprócz wyrośniętej przytulii dobrze eliminują mocno zaawansowane w rozwoju (do 25 cm) chwasty rumianowate. Jako jedyne nadają się do zastosowania w mieszankach zbożowych, za wyjątkiem zawierających owies. Z kolei Mustang Forte 195 SE, zawierający dodatkowo aminopyralid, jest również skuteczny w stosunku do fiołka polnego w fazie przed kwitnieniem. Można go również stosować w mieszankach zbożowych, z wyjątkiem tych, które zawierają owies. Dość silną grupę w tabeli 2 stanowią środki zawierające tribenuron metylu. Dla osiągnięcia zadowalającego efektu chwastobójczego niektóre z nich wymagają dodatku adiuwanta Trend 90 EC, a niektóre Atpolan 80 EC lub Silwett. Te pierwsze zwalczają m.in. rumianowate, rdesty, komosę białą, gorczycę polną, gwiazdnicę pospolitą, mak polny, tobołki polne, a te które stosuje się z adiuwantem Atpolan 80 EC lub Silwett dodatkowo niszczą przytulię czepną i jasnotę białą. Herbicydy zawierające tę substancję aktywną, obok wcześniejszych form użytkowych SG i WG, są także produkowane w najnowszej technologii SX, która zapewnia całkowitą i jednorodną rozpuszczalność środka, co skutkuje lepszym efektem chwastobójczym. Z tą formą użytkową możemy również spotkać się w preparatach zawierających mieszaninę tribenuronu metylu z tifensulfuronem metylu, np. Calibre SX 50 SG, Granstar Ultra SX 50 SG oraz mieszaninę tifensulfuronu metylu z metsulfuronem metylu (Finish SX 40 SG). Herbicydy zawierające jedynie metsulfuron metylu charakteryzują się dość wąskim spektrum zwalczanych gatunków chwastów (fiołek polny, gwiazdnica pospolita, komosa biała, jasnota różowa, rumianowate, rdest plamisty, tasznik pospolity). Wąski zakres zwalczanych gatunków wykazują również jednoskładnikowe środki z grupy tzw. regulatorów wzrostu, czyli zawierające tylko MCPA lub 2,4-D. Lepsze efekty natomiast dają ich fabryczne mieszaniny, zwłaszcza że zwalczają wysoce szkodliwe dla zbóż gatunki jak przytulia czepna czy ostrożeń polny. Ten ostatni jest również wrażliwy na takie herbicydy jak m.in. Dragon 450 WG, Calibre SX 50 SG, Granstar Ultra SX 50 SG, Sekator 125 OD, Maczeta OD 125.

Tabela 1. Herbicydy do zwalczania chwastów jednoliściennych.

Tabela 2. Herbicydy do zwalczania chwastów dwuliściennych.

*stosować w mieszance jęczmienia jarego z owsem

pj – pszenica jara, jj – jęczmień jary, pżj – pszenżyto jare, ow – owies, m – mieszanki zbożowe