Wpływ sposobu uprawy roli na właściwości fizyczne i wilgotność gleby.

 

Wpływ sposobu uprawy roli na właściwości fizyczne i wilgotność gleby.

 

Dr inż. Andrzej BISKUPSKI
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa, Państwowy Instytut Badawczy w Puławach
Zakład Herbologii i Technik Uprawy Roli we Wrocławiu
Orzechowa 61, 50-540 Wrocław
Telefon: (071) 363-87-07 wew. 109
e-mail: a.biskupski@iung.wroclaw.pl

 

Najstarszym ogniwem agrotechniki jest uprawa roli. Podstawowym zabiegiem uprawowym od wielu lat jest orka. Wymaga ona dużych nakładów energetycznych oraz charakteryzuje się wysoką pracochłonnością. Obserwowany w ostatnich latach wzrost cen nośników energii wymusza wprowadzenie zmian w technologii uprawy zmniejszających nakłady energetyczne. W wielu przypadkach również względy ekologiczne przemawiają za wprowadzaniem nowych, proekologicznych technologii. Obecnie prowadzone są prace zmierzające do opracowania odpowiednich technologii uprawy roli dla poszczególnych roślin. Mają one na celu zapewnić  odpowiednie warunki dla wzrostu, rozwoju i plonowania roślin uprawnych w istniejących uwarunkowaniach glebowo-klimatycznych oraz możliwościach organizacyjno-ekonomicznych. W Polsce, pomimo krytycznych uwag dotyczących kosztów oraz pracochłonności, w dalszym ciągu dominuje system uprawy płużnej. Obecnie coraz częściej obserwujemy wprowadzanie na szerszą skalę uproszczeń w uprawie roli oraz w mniejszym stopniu stosowanie siewów bezpośrednich. Stosowanie uproszczonych systemów uprawy roli wymaga odpowiednich maszyn i narzędzi rolniczych. Wysokie ceny sprzętu rolniczego przy niskich dochodach z produkcji rolnej są jednym z czynników ograniczających wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań w uprawie roli.

Dotychczas przeprowadzone badania wykazują wiele możliwości stosowania uproszczeń w uprawie roli, jednak przy ich stosowaniu należy się liczyć z możliwością obniżki plonów roślin. Efektem ograniczenia intensywności uprawy polegającego na zmniejszeniu głębokości oraz ilości zabiegów są zmiany właściwości fizycznych gleby – gęstości, zwięzłości i wilgotności gleby.

W latach 2013 – 2015 w Stacji Doświadczalnej IUNG-PIB w Jelczu – Laskowicach na glebie kompleksu żytniego dobrego, prowadzono badania nad wpływem różnych systemów uprawy roli na właściwości fizyczne gleby (wilgotność, gęstość i zwięzłość) w łanie kukurydzy uprawianej na ziarno. Wilgotność i gęstość oznaczano metodą cylinderkową, natomiast zwięzłość wykonano penetrologgerem firmy Eijkelkamp (Ryc.).

 

Wilgotność gleby oznaczana po wschodach kukurydzy, była zróżnicowana w warstwach i uprawach (tab. 1). Gleba po uprawie tradycyjnej zawierała istotnie więcej wody niż po uprawie zerowej. We wszystkich latach prowadzenia doświadczeń notowano statystycznie wyższe uwilgotnienie w głębszych warstwach gleby.

Tradycyjna uprawa roli pod kukurydzę istotnie obniżyła zagęszczenie gleby w porównaniu z uprawą zerową. W latach prowadzenia doświadczeń notowano istotne różnice w gęstości gleby oznaczanej w warstwach 5-10, 15-20 i 25 –30 cm. Wraz ze wzrostem głębokości położenia warstwy pomiarowej rosła wilgotność gleby (tab. 2).

Porównywane systemy uprawy roli wyraźnie wpłynęły na zwięzłość gleby. Średnie dla trzech lat wartości oznaczanego parametru dla uprawy zerowej przewyższały dane uzyskiwane obiektach z uprawą tradycyjną. Największe różnice osiągnęły wartość około 100 hPa.

 

Tabela 1.  Wpływ uprawy roli na wilgotność gleby (% s.m.)

Średnie z 3 lat.

Warstwa (cm) Uprawa Średnia
tradycyjna zerowa
            5-10

15-20

25-30

12,4

11,5

11,4

11,3

11,1

7,9

11,9

11,3

9,6

Średnia 11,8 10,1 11,0

 

Tabela 2.  Wpływ uprawy roli na gęstość gleby (g/cm3)

Średnie z 3 lat.

                                Warstwa (cm) Uprawa Średnia
tradycyjna zerowa
            5-10

15-20

25-30

1,37

1,67

1,76

1,56

1,69

1,71

1,46

1,68

1,73

Średnia 1,60 1,65 1,63

 

 

 

bez-tytulu

 

Rys. 1. Zwięzłość gleby (hPa) w warstwie 0-30 cm, w zależności od sposobów uprawy roli.

Średnie z 3 lat.

 

 

Generalnie należy stwierdzić że:

– Systemy uprawy roli wpłynęły na uwilgotnienie gleby. W porównaniu do uprawy tradycyjnej, na polach z siewem bezpośrednim stwierdzono niższe uwilgotnienie gleby.

– Uproszczenie uprawy roli polegające na zastąpieniu orki siewem bezpośrednim w glebę nieuprawianą przyczyniło się do wzrostu gęstości oraz zwięzłości gleby.

Uzyskane wyniki potwierdzają rezultaty uzyskane w badaniach prowadzonych przez autorów zarówno polskich jak i zagranicznych.

Advertisement
0 replies

Leave a Reply

Want to join the discussion?
Feel free to contribute!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.