Czekolada – jakie kryje tajemnice?

Czekolada jest jednym z tych produktów, który towarzyszy nam w okazywaniu ważnych gestów, takich jak podziękowanie, ofiarowujemy ją także na przeprosiny czy w słowach uznania.

Światowy Dzień Czekolady (12 kwietnia) nie jest tylko okazją do rozpakowania kolejnej ulubionej tabliczki czekolady. To doskonały moment, aby poznać warunki pracy rolników, którzy uprawiają kakao. Jaka jest historia kakao i jego wyrobów? Czy decyzje konsumenckie mogą zapewnić sprawiedliwą przyszłość branży czekoladowej?

W tym dniu Fundacja Fairtrade Polska przypomina o tym, że każdy konsument może przyczynić się do realnych, pozytywnych zmian na rynku.

• Statystyczny Polak zjada w ciągu roku przynajmniej 52 tabliczki czekolady (raport Nielsen/Wedel, 2021, 2021 r.)

• Rolnicy z globalnego Południa uprawiający kakao zarabiają mniej niż 1 dolara dziennie (Fairtrade Foundation, 2020 r.)

• Eksperci rynku spożywczego podkreślają, że konsumenci mają realny wpływ na warunki pracy producentów kakao z globalnego Południa

Europa jest największym eksporterem słodyczy wytwarzanych z kakao na świecie i odpowiada za ponad 76 procent światowej sprzedaży tego produktu. W tym zestawieniu Polska zajmuje czwarte miejsce. Na szczycie listy znajdują się Niemcy, Belgia i Włochy (CBI, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 2021 r.). Statystyczny Polak każdego roku zjada 5,2 kg czekolady, czyli ponad 52 tabliczki (raport Nielsen/Wedel, 2021 r.). Wielu konsumentów nie zdaje sobie jednak sprawy z tego, że czekolada, jaką znamy, ma przed sobą niepewną przyszłość i w najbliższym czasie może stać się rzadkim luksusowym towarem (Fairtrade Foundation, 2021 r.). Z czego to wynika?

Przemysł czekoladowy nie jest taki słodki

Według danych Fundacji Fairtrade Polska aż 60% ziaren kakao na światowym rynku pochodzi z Ghany i Wybrzeża Kości Słoniowej, gdzie uprawiane są na małym pasie w promieniu 10 stopni od równika. Jest tam wystarczająco gorąco i wilgotno, by ziarna kakaowca miały dobre warunki do wzrostu. Uprawa kakao to źródło utrzymania dla 5,5 miliona rolników i ok. 40 mln zatrudnionych na plantacjach pracowników najemnych. Praca jest niezwykle wymagająca, gdyż kakaowce są delikatne i wrażliwe na zmiany klimatyczne, przez co rolnicy muszą chronić drzewa przed zbyt silnym działaniem wiatru i promieniami słonecznymi, a także przed szkodnikami i chorobami.

Niestety przeciętny rolnik, zajmujący się uprawą kakao, zarabia mniej niż 1 dolara dziennie. Takie dochody nie pozwalają kupować nowego sprzętu czy brać udziału w szkoleniach na temat nowych metod uprawy, które pomogłyby zwiększyć przychody.

Średni wiek rolników uprawiających kakao wynosi ponad 50 lat, ponieważ młodsze pokolenie nie jest zainteresowane tym zajęciem z powodu niskich dochodów (Fairtrade Foundation, 2020 r.). Oprócz tego w sektorze kakaowym codziennością są nierówne traktowanie płci czy praca dzieci. Czy można temu przeciwdziałać?

Słodka przyszłość nie tylko dla kakao

Dobrą wiadomością jest fakt, że wśród coraz większej liczby konsumentów z krajów globalnej Północy (w tym również Polski) znacząco wzrasta przekonanie o wpływie świadomych decyzji zakupowych na zachowania firm. Według ostatnich badań od przedsiębiorstw coraz bardziej wymaga się sprawiedliwego wynagradzania i uczciwego traktowania pracowników. Dodatkowo 57% badanych twierdzi, że jest gotowych zapłacić więcej za dany produkty i marki, które działają na rzecz poprawy sytuacji środowiskowej i społecznej (badanie Globe Scan na zlecenie Fairtrade International, 2021 r.).

Świadomość konsumentów przekłada się na rynkowe wyniki. W 2020 roku sprzedaż hurtowa netto produktów z kakao z certyfikatem Fairtrade osiągnęła w Polsce wartość 424 mln złotych, co stanowi 83% sprzedaży wszystkich produktów Fairtrade na polskim rynku (dane Fairtrade Polska). Warto zaznaczyć, że choć w ostatnich miesiącach w kraju wzrosły ceny wielu produktów, to paradoksalnie nie zniechęca to konsumentów do kupowania czekolady wytwarzanej m.in. na zasadach fair, za którą trzeba zapłacić więcej niż za podobne słodycze bez certyfikatu.

– Wyższa cena produktów jest do pewnego stopnia pochodną płacenia wyższej ceny za kakao w skupie – przekonuje Zbigniew Szalbot, członek zarządu Fairtrade Polska. – Dodatkowo rolnicy otrzymują tzw. premię Fairtrade, którą przeznaczają m.in. na opiekę medyczną czy szkolenia – mówi ekspert. – Wybierając produkty z certyfikatem Fairtrade, wspieramy tych, którym zawdzięczamy surowce w naszych ulubionych smakołykach. Konsumenci zwracają większą niż kiedykolwiek uwagę na warunki pracy, jakie stoją za produktami, które nabywają. Nie chcą, aby ich czekolada pozostawiła zły ślad – komentuje.

[WIDEO – Rozpakuj sprawiedliwą przyszłość]

Czekolada – czy jesteśmy otwarci na sprawiedliwe wybory?

Trudna sytuacja rolników z globalnego Południa zmusza do podejmowania konkretnych działań. Fairtrade to system certyfikacji, który działa w rejonach, gdzie uprawia się m.in. kakao. Powstał po to, by wspierać lokalną przedsiębiorczość przez zapewnienie rolnikom środków utrzymania, uczciwych cen za produkty i stabilnych warunków eksportu towarów, a także po to, by dbać o środowisko.

Rolnicy objęci systemem Fairtrade dokładają wszelkich starań, by wytwarzane przez nich produkty były jak najlepszej jakości. – Wielu drobnych producentów z globalnego Południa pracuje na niewielkich obszarach. „Chcemy dbać o swoje uprawy, również dzięki temu, że wychowaliśmy się m.in. w cieniu kakaowców czy kawowców” – wyjaśnia Ademilson Borges, który na co dzień zajmuje się uprawą kawy i jest członkiem spółdzielni APASCOFFEE w Brazylii.

Jak to działa?

Rolnicy zrzeszeni w spółdzielniach z certyfikatem Fairtrade otrzymują za swoje plony ustaloną cenę minimalną, która pokrywa koszty m.in. zrównoważonej produkcji kakao. Ponadto, otrzymują premię Fairtrade, która służy m.in. do inwestowania w podnoszenie jakości i wydajności upraw, a częściowo jest przeznaczana na projekty rozwojowe, z których korzystają całe społeczności.

– Wbrew pozorom producenci kakao i my, kupujący wyroby czekoladowe, mamy wiele wspólnego – tłumaczy dalej Zbigniew Szalbot. – Rolnicy z krajów globalnego Południa także chcą otrzymywać godne wynagrodzenie za swoją pracę, inwestować w rozwój swoich gospodarstw oraz móc zapewnić przyszłość swoim dzieciom. To kwestie ważne dla każdego z nas, dlatego tak istotne jest podejmowanie wszystkich możliwych inicjatyw, poprawiających sytuację rolników, dzięki którym każdego dnia możemy kupować nasze ulubione produkty – zaznacza.

Na pierwszy rzut oka każda czekolada na półkach sklepowych wygląda tak samo. Obecnie konsumenci często porównują je pod kątem składu. Warto jednak również zwrócić uwagę na to, czy kakao, będące jednym ze składowych produktu, zostało pozyskane na zasadach Fairtrade. To wiadomość dla nas-konsumentów, że plantatorzy, którzy uprawiali kakao, otrzymali bardziej sprawiedliwą cenę za swoją pracę.

Światowy Dzień Czekolady rozpoczyna się hasłem „Dla ludzi, dla planety”. W dniach 12.04 – 15.05 odbędą się akcje edukacyjne na temat Fairtrade. Do udziału w wydarzeniach zaproszeni są wszyscy, którzy swoimi wyborami konsumenckimi chcą zmieniać świat. Fairtrade Polska zaprasza m.in. do udziału w loterii, w której nagrodami są pobyt w jednym z hoteli firmy Darboven oraz zestawy produktów z certyfikatem Fairtrade, piknikiu oraz konferencji „Biznes, który jest fair. Fairtrade z perspektywy CSR”, która odbędzie się 10 maja 2022 r. całkowicie online.

Fot. Pixabay