Redlice stopkowe czy tarczowe?

Redlice stanowią podstawowy element roboczy siewników rzędowych. Ich zadaniem jest takie ułożenie nasion w glebie, aby stwarzały optymalne warunki ich kiełkowania i rozwoju. Redlice wykonują bruzdkę w glebie na żądaną głębokość, umieszczają w niej nasiona i przykrywają je glebą przez samoczynne osypywanie się ścian bruzdki. Jednakowa głębokość wysiewanych nasion przyczynia się do równomiernych wschodów, a to prowadzi do wyższych plonów. To zadanie spełniają m.in. redlice stopkowe, tarczowe, radełkowe, dłutowe. Każdy z typów redlic powinien utrzymywać mniej więcej stałą żądaną głębokość siewu oraz zapewnić całkowite przykrycie nasion, przy różnych głębokościach siewu. Niezależnie od zastosowanego zespołu wykonującego bruzdkę na głębokość pracy, wpływają również inne elementy, jak np. docisk redlicy do podłoża. . Producenci siewników prześcigają się w konstruowaniu coraz to bardziej zaawansowanych rozwiązań, które muszą spełnić redlice siewników, jak odporność na zapychanie resztkami organicznymi czy siew w mucz lub w glebę nieuprawioną.
Powszechnie stosowane są redlice stopkowe. Jest to klasyczne rozwiązanie w siewnikach zbożowych do pracy na uprzednio przygotowanej roli lub przy małej ilości resztek roślinnych. Redlica stopkowa posiada od góry blaszany gardziel, w który wchodzi dolny koniec przewodu nasiennego. Gardziel zwęża się ku dołowi, tworząc dwie równoległe ścianki zwane skrzydełkami. Całość jest przytwierdzona do stopki oraz piersi redlicznej. Zadaniem stopki jest tworzenie bruzdki, a skrzydła zabezpieczają ściany bruzdek przed przedwczesnym osypywaniem się. Najczęściej redlice mają do skrzydełek przymocowaną dźwigienkę zakończoną płytką, która przy opuszczaniu redlic lub przy cofaniu siewnika z opuszczonymi redlicami nie dopuszcza do zagłębienia ich i zapchań wylotu ziemią. Żądaną głębokość siewu uzyskuje się zazwyczaj poprzez nacisk na redlice sprężynami ściskanymi lub rozciąganymi, a w starszych siewnikach stosowane są obciążniki. W nowoczesnych konstrukcjach siewników stosuje się też docisk hydrauliczny. Głębokość siewu zależy bezpośrednio od nastawienia napinacza redlicy, stopnia jej zużycia oraz rodzaju gleby. Redlice mogą być rozmieszczone w dwóch lub trzech rzędach. Wolna przestrzeń międzyrzędami może wynosić w granicach 250 – 300 mm, co umożliwia ominięcie brył, kamieni i drobnych resztek roślinnych. Klasyczne redlice stopkowe mogą być przezbrojone w opcjonalne wyposażenie , dostosowane do warunków lub rodzaju wysiewu. W przypadku np. gleb piaszczystych, w sytuacji, gdy brzegi bruzdy zbyt szybko się zasypują lub gdy istnieje konieczność wykonania tzw. siewu wstęgowego o szer. 5-6 cm, redlice można wyposażyć w nakładki. Istnieje również możliwość ograniczenia głębokości wysiewu. W tym celu redlice należy doposażyć w płozę ograniczającą głębokość wysiewu. Dzięki płozie uzyskuje się lepszą kontrolę głębokości siewu na glebach lekkich lub mozaikowych.
Wiele firm wciąż doskonali konstrukcje redlic stopkowych, aby w pewnych warunkach mogły sprawdzić się jeszcze lepiej, np.; firma Amazone proponuje szabliste czubki redlic, nakładki do siewu pasowego, firma Vogel Noot wyposaża elementy robocze w sprężynowe zgrzebło rozgarniające. Ogólnie , należy stwierdzić że redlice stopkowe są dużo tańsze od tarczowych np. gdy przychodzi do wymiany części zamiennych. Wymienia się w zasadzie tylko stopkę redlicy. .
Resztki roślinne zalegające na powierzchni gleby jak i zmieszane płytko pod powierzchnią podczas siewu zbierane są przez redlice stopkowe i z tego powodu nie używa się ich w siewnikach do siewu w glebę uprawianą bezorkowo. Przez to efektywna praca klasycznego siewnika ze standardowym wyposażeniem w redlice stopkowe, obciążone sprężynami jest utrudniona.. Z tego powodu każde gospodarstwo do siewu w. bardziej wymagających warunkach glebowych – zwłaszcza przy uprawie bezorkowej z dużą masą resztek organicznych z przedplonów, w mulcz lub po rekultywacji ugorów oraz na polach źle uprawionych potrzebuje odpowiednio specjalistycznego siewnika, który jest wyposażony w redlice radełkowe lub tarczowe (talerzowe). Często producenci siewników klasycznych oferują dodatkowo wyposażenie (redlice tarczowe) do siewu w mulcz. Jednak w tradycyjnych siewnikach konstrukcja redlic stopkowych została zaprojektowana na obciążenie nie przekraczające 20kg/ redlicę. Dlatego na glebach nie uprawionych, z dużą masą substancji organicznej, zbrylonych i zwięzłych siewnik z przezbrojonymi redlicami nie zapewnia prawidłowego siewu nasion. Do ich stosowania zachęcają jednak stosunkowo niskie ceny zakupu nowych redlic, co powoduje, że ten wariant jest szczególnie atrakcyjny dla tych gospodarstw, które nie zamierzają całkowicie zrezygnować z uprawy płużnej. Dobrze pracujące siewniki do siewu w mulcz zapewniają jakość siewu porównywalną z jakością siewu siewnikami uniwersalnymi na polu zaoranym. Redlice siewników siejących w mulcz , powinny w możliwie najmniejszym stopniu spulchniać i mieszać glebę, a nasiona umieszczać w otoczeniu sprzyjającym wschodom. Redlice nie powinny przesuszać otoczenia wysiewanych nasion i niszczyć istniejące pory układu kapilarnego w warstwie, na której układane są nasiona. Ponadto, nie powinny wprowadzać do bruzdek słomy ani grudek przesuszonej gleby i nie powinny tez spulchniać warstwy podściełającej. Klasyczna redlica tarczowa składa się z dwóch płaskich tarcz osadzonych obrotowo na osi. Tarcze nachylone są względem siebie tak, że stykają się z sobą w miejscu zagłębienia się w glebę. Kąt umiejscowienia styku tarcz względem osi poziomej oznaczono α, a kąt rozwarcia tarcz β. Przy średnicy tarcz D = 280-330 mm, β = 8-12°, a α = 30-40°. Wskutek obrotu tarcz gleba spomiędzy nich zostaje odsunięta na boki, a w utworzoną bruzdkę wpadają nasiona, po czym są przykrywane glebą osypującą się ze ścian bruzdki. Na osi pomiędzy tarczami znajduje się uchwyt dla łącznika, który mocuje redlicę do dźwigni. W uchwycie tym znajduje się otwór, w który wchodzi dolny koniec przewodu nasiennego. Każda tarcza posiada skrobak do czyszczenia obydwu jej stron z ziemi. Głębokość siewu reguluje się przez zmianę nacisku spiralnej sprężyny. Każda z wymienionych typów redlic może być wyposażona w ogranicznik głębokości siewu, szczególnie w przypadku agregatów uprawowo-siewnych, w których redlice mogą zagłębiać się nadmiernie wskutek spulchnienia gleby przez maszynę uprawową Siewniki z redlicami tarczowymi przeznaczone do siewu w rolę mulczowaną są oferowane z jedną lub dwiema tarczami, a do siewu bezpośredniego dodatkowo z trzecią tarczą. Zakres zastosowań tych siewników wynika ze średnicy ich tarcz, z kąta natarcia redlic oraz z nacisku, jakim mogą być obciążone pojedyncze tarcze. Im większa średnica tarczy, tym mniejsza jest wrażliwość redlic na zapychanie się resztkami roślinnymi. Jednak wraz z większą średnicą tarcz większa jest również powierzchnia przylegania redlic i tym samym większy jest opór przy wnikaniu w glebę, więc redlice muszą być bardziej obciążone.
Siewniki z redlicami tarczowymi pracują pewnie i nie są podatne na zapychanie. Problemy mogą się pojawić jedynie przy siewie w glebę pokrytą niedostatecznie rozdrobnioną słomą, co powoduje wpychanie słomy do bruzdy siewnej. Praca ich polega na otwieraniu szczeliny, dzięki ukośnemu ustawieniu tarczy zagłębionej w glebie. Tarcza toczy się z niewielkim poślizgiem, odsuwa pasmo gleby wraz ze słomą. Słoma nie rozsunięta zostaje zerwana lub wgnieciona. Tarcze nie mają tendencji do spychania mulczu, słomy przed sobą. Powstałą bruzdkę przed zasypaniem na czas opadania nasion osłania obudowa przewodu nasiennego lub tarczka osłaniająco-czyszcząca. Redlice są wahliwie zainstalowane do ramy na wahaczach lub czworobokach przegubowych, zaopatrzone w koła kopiujące, ustalające głębokość siewu. Do stabilizacji pracy redlic, niezbędne są znaczne naciski nawet do 200 kG na jedną redlicę. Redlice tarczowe, zaopatrzone w koła kopiujące mogą pracować płytko, nawet od 2 cm. Siew na głębokość 3-5 cm, zwłaszcza w glebę nieuprawioną wymaga dużych obciążeń. Redlice tarczowe oddziaływają w małym obszarze gleby i z tego powodu rozstaw ich może być mały, np.; dwurzędowy zestaw może pracować szerokością międzyrzędzi 125 mm. Brzegi tarcz są gładkie, zębate lub faliste. Aktualnie produkowane redlice z dwiema tarczami o jednakowej średnicy maja niewspółosiowe łożyskowanie, a tylna tarcza z krawędzią usytuowaną w cieniu przedniej tarczy spełnia rolę tarczy osłonowej. Taka redlica sprawniej rozdziela mulcz jak jednotarczowa, jest bardziej stabilna. Redlice takie są uniwersalne, ponieważ dobrze pracują na glebie zaoranej, w mulczu a nawet w siewie bez uprawy. Najczęściej stosowane są redlice jednotarczowe z plastikową tarczą osłaniającą, czyszczącą .Przykładem są np. redlice talerzowe Unidisc marki Sulky w których to ustawiona pod odpowiednim kątem / kąt odchylenia w poziomie wynosi 5,5˚, a w pionie -4,5˚ tarcza odpowiada za rozcinanie powierzchni gleby i tworzenie szczeliny, a znajdująca się w jej świetle redlica formuje czystą bruzdę i umieszcza nasiona. Przykładem innej redlicy jednotarczowej jest np. RoTec Control firmy Amazone , skladającej się z tarczy wysiewającej oraz tarczy czyszczącej i jednocześnie ograniczającej głębokość wysiewu, o mniejszej średnicy. Posiada rolkę kopiującą bezpośrednio przy redlicy, która pozwala na bardzo precyzyjną kontrolę głębokości umieszczenia nasion w glebie. Zagarniacz i sekcja dogniatająca zawieszone są oddzielnie. Siła nacisku redlic wynosi 35 lub 55kg.Redlica dobrze pracuje na glebach z dużą ilością resztek roślinnych oraz na lżejszych i średnich glebach. Aby zredukować siły boczne, jednotarczowe redlice umieszczone są naprzemiennie. Rolka kopiująca umieszczona obok redlicy pozwala na kopiowanie nierówności pola. W siewnikach z redlicami dwutarczowymi, które mogą być zawieszone na mechanizmie równoległoboku, zapewnia duże możliwości kopiowania terenu oraz zachowanie stałej głębokości wysiewu niezależnie od rodzaju gleby- np. w siewnikach firmy Lemken. Siewniki z redlicami dwutarczowymi o takim zawieszeniu w znacznie mniejszym stopniu przemieszczają się w poziomie w porównaniu do siewników z redlicami jednotarczowymi. W siewnikach serii ProfiLine marki Kongskilde głębokość wysiewu utrzymywana jest przez rolki dogniatające, zaś w MasterLine za utrzymanie stałej głębokości odpowiada wał packer
Nowością firmyAmazone jest dwutarczowa redlica TwinTeC+, która przeznaczona jest do pracy na glebach ciężkich, bardzo suchych i zbrylonych. Wyposażona jest w hydrauliczny docisk do 200 kg na redlicę. Współpracuje z rolką dociskową Control+ o szerokości 50,65 i 80 mm oraz palec zagarniający. .Siewniki z redlicami tarczowymi nie nadają się do stosowania na glebach zakamienionych.
W przypadkach dużych ilości słomy pozbiorowej (zwłaszcza świeżej i wilgotnej) oraz na glebach wilgotnych, ciężkich (gliniastych) nawet użycie redlic tarczowych nie daje zadowalających efektów siewu. W tych przypadkach stosowany jest siew w strumień gleby i resztek pożniwnych wytwarzany przez narzędzie uprawowe, co także jednak utrudnia utrzymanie równomiernej głębokości siewu.