Wyleganie – kiedy i jak stosować antywylegacze w zbożach?
Ochrona zbóż przed wyleganiem jest ważnym czynnikiem stabilności ich plonowania. Wyleganie związane jest z trwałym pochyleniem łanu, które zmniejsza natężenie fotosyntezy, zakłóca pobieranie składników pokarmowych i wody z gleby, i w efekcie końcowym powoduje duże straty w ilości i jakości plonu.
Dodatkowo w wyłożonym łanie istnieje specyficzny mikroklimat sprzyjający rozwojowi grzybów saprofitycznych oraz porastaniu ziarna, co zwiększa ryzyko występowania szkodliwych mykotoksyn w przechowywanym ziarnie. Wysokość strat w plonowaniu zbóż zależy od momentu wystąpienia tego zjawiska. Jeżeli wyleganie pojawi się we wczesnych fazach rozwojowych zbóż (przed kłoszeniem) nie wpływa znacząco na plon ponieważ rośliny mogą łatwo wrócić do pionu. Wystąpienie tego zjawiska w późniejszych fazach (od końca dojrzałości mlecznej) może utrudniać zbiór, a niekorzystny przebieg pogody w tym czasie (intensywne opady deszczu) dodatkowo może pogorszyć walory jakościowe ziarna.
Wyleganiu można zapobiec poprzez działania profilaktyczne takie jak stosowanie optymalnej technologii uprawy (optymalne nawożenie azotowe, odpowiednia gęstość siewu, odpowiednia ochrona zwłaszcza przed chorobami) oraz dobór odmian wykazujących małą skłonność do wylegania. Skutecznym sposobem jest również aplikacja syntetycznych regulatorów wzrostu z grupy retardantów. Są to związki chemiczne regulujące gospodarkę hormonalną roślin. Ich działanie polega przede wszystkim na ograniczeniu wydłużania się źdźbeł poprzez blokowanie syntezy giberelin. Ponadto, wpływają korzystnie na syntezę chlorofilu oraz stymulują wzrost korzeni i rozkrzewianie się zbóż.
Przegląd antywylegaczy stosowanych w zbożach
Obecnie na polskim rynku zarejestrowane są cztery substancję aktywne wchodzące w skład bioregulatorów, różniące się budową i sposobem działania.
Chlorek chloromekwatu (CCC)
Środki zawierające CCC stanowią najliczniejsza grupę antywylegaczy. Obecnie zarejestrowanych jest 13 preparatów: Adjust SL, Manipulator SL zawierają (620 g s.a./l), Antywylegacz Płynny 675 SL (zawierający 675 g s.a /l) i Antywylegacz Płynny 725 SL (725 g s.a./l), CCC 720 SL, C-Kwat Gold 720 SL, Golden C-Kwat 720 SL (zawierające 720 g CCC w litrze środka), Agriguard Chloromequat 750 SL, Cekwat 750 SL, Corus 750 SL, Reduktor 750 SL, Stabilan 750 SL i Stabilator 750 SL – zawierające najwyższą ilość chlorku chloromekwatu (750 g s.a./l).
Retardanty z tej grupy wpływają na produkcję hormonów wzrostowych w roślinie, skracając dolne międzywęźla. Z tego względu zabiegi tymi środkami należy rozpocząć już od fazy uwalniania się pierwszego kolanka od węzła krzewienia. Chlorek chloromekwatu wnika do opryskiwanych roślin głównie przez liście, ale także przez korzenie i następnie jest przemieszczany do stożków wzrostu.
Etefon
Zgodnie z wykazem zarejestrowanych bioregulatorów stosowanych w zbożach (z dn. 03.03.2014) obecnie na rynku mamy dostępne zaledwie dwa środki zawierające etefon. Są to Cerone 480 SL oraz Retar 480 SL, zawierające po 480 g substancji aktywnej w litrze preparatu. Środki te hamują aktywność hormonów wzrostu w roślinie. Działanie etefonu jednak jest zupełnie odmienne niż CCC. Substancja ta powoduje skrócenie i usztywnienie głównie wyższych międzywęźli, dlatego preparaty te działają najlepiej w okresie wydłużania się źdźbła.
Trineksapak etylowy
Inną grupę bioregulatorów stanowią środki zawierające trineksapak etylu. Obecnie zarejestrowanych jest 5 środków: Bold 175 EC, Optimus 175 EC (zawierające 175 g substancji aktywnej w litrze preparatu) oraz Moddus 250 EC, Proteg 250 EC oraz Cuadro 250 EC (250 g s.a./l). Substancja ta pobierana jest głównie przez liście i źdźbła zbóż i przenoszona do tkanek merystematycznych, zapobiegając nadmiernemu wydłużaniu się międzywęźli. Najsilniejszemu skróceniu ulegają międzywęźla rosnące najintensywniej w czasie zastosowania preparatu. Oprócz hamowania syntezy giberelin i ograniczenia wzrostu substancja ta wpływa na wzrost średnicy źdźbła, krzewistość produkcyjną oraz przyrost masy korzeni, a przez to zwiększenie odporności na suszę.
Proheksadion wapnia + chlorek mepikwatu
W ostatnim czasie na polskim rynku pojawiła się dodatkowo mieszanina proheksadionu wapnia i chlorku mepikwatu (Medax Top 350 SC). Substancje te hamują wytwarzania giberelin wpływających na wydłużanie się komórek. W wyniku stosowania tych substancji następuje pogrubienie ścian komórkowych i zwiększenie średnicy źdźbeł. Ponadto, środek ten wpływa na intensywniejszy wzrost korzeni roślin zwiększając ich zdolność do pobierania z gleby wody i substancji pokarmowych.
Warunki stosowania retardantów
W celu uzyskania zadowalającego efektu stosowania antywylegaczy środki te należy aplikować zgodnie z instrukcją ich stosowania. Etykieta produktu zawiera ważne informacje dotyczące zakresu dawek i terminów stosowania, by dany środek był skuteczny i bezpieczny dla rośliny uprawnej.
Zakres stosowania
Obecnie na rynku dostępnych jest 20 środków zapobiegających wyleganiu zbóż. Wszystkie bioregulatory zarejestrowane są w uprawie pszenicy ozimej, a większość z nich także w pszenicy jarej. Preparaty zawierające CCC takie, jak: Adjust SL, Manipulator SL oraz Antywylegacze Płynne (675 SL i 725 SL) dodatkowo zarejestrowane są do aplikacji w pszenżycie ozimym, życie oraz jęczmieniu jarym, a środki Agriguard Chloromequat 750 SL, Cekwat 750 SL, Reduktor 750 SL, Stabilan 750 SL oraz Corus 750 Sl dodatkowo jeszcze w owsie. Obecnie nie ma zarejestrowanych środków zawierających chlorek chloromekawtu zalecanych w uprawach jęczmienia ozimego.
Największe spektrum stosowania spośród środków zawierających etefon posiada Cerone 480 SL. Oprócz plantacji owsa preparat ten zalecany jest we wszystkich uprawach. Drugi z środków tej grupy Retar 480 SL zalecany jest tylko do stosowania w uprawie pszenicy i jęczmienia ozimego.
Z środków nowszej generacji na szczególną uwagę zasługują antywylegacze zawierające trineksapak etylu oraz preparaty zawierające mieszaninę proheksadionu wapnia i chlorku mepikwatu. W pierwszej grupie szeroki zakres stosowania posiadają środki Moddus 250 EC oraz Proteg 250 EC (zalecane są we wszystkich uprawach ozimych i jarych). Jedyny na polskim rynku bioregulator zawierający proheksadion wapnia i chlorek mepikwatu – Medax Top 350 SC zalecany jest w pszenicy i pszenżycie ozimym.
Terminy i dawki
W instrukcjach stosowania antywylegaczy podane są zakresy dawek w jakich można je aplikować. Niższe zalecane są dla odmian mniej podatnych na wyleganie, a wyższe – dla odmian z większą skłonnością do wylegania. Bioregulatory należy stosować w okresie intensywnego wzrostu roślin. Termin stosowania tych związków uzależniony jest od sposobu działania danej substancji aktywnej środka. Preparaty zawierające CCC należy stosować od fazy uwalniania się pierwszego kolanka, etefon – w okresie wydłużania się źdźbła (od fazy trzeciego kolanka zbóż). Istnieje również możliwość stosowania mieszanin substancji. W takim przypadku zachodzi tzw. synergizm, polegający na wzajemnym wzmacnianiu działania substancji w mieszaninie. Taki efekt uzyskać można stosując mieszaninę trineksapak etylu z CCC (Moddus 250 EC + Antywylegacz Płynny 675 SL) lub środek Medax Top 350 SC – bioregulator który już w swym składzie posiada mieszaninę dwóch substancji.
Warunki pogodowe
Tempo i przemieszczanie substancji aktywnych bioregulatorów w roślinie uzależnione jest w dużym stopniu od nasłonecznienia i temperatury powietrza. Dla środków zawierających CCC temperatura powietrza w czasie zabiegu nie powinna być niższa niż 10°C. Im jest wyższa tym działanie jest skuteczniejsze. Trineksapak etylowy najlepiej stosować w temperaturze 10-15°C, kiedy łan jest suchy i aktywnie rośnie, a optymalna temperatura działania etefonu to 15-20°C. Najszerszy zakres temperatur posiada mieszanina proheksadionu wapnia i chlorku mepikwatu. Najskuteczniej działa w temperaturach od 5° do 20°C oraz niezależnie od intensywności nasłonecznienia.
Katarzyna Marczewska-Kolasa
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy
Zakład Herbologii i Technik Uprawy Roli we Wrocławiu
UX Twojego bloga jest optymalne i nowatorskie, ostylowanie CSS sprawia wrażenie świeżości fajnie też że zadbałeś o detale to „kuje” w oczy. Długo pracowałeś nad jego realizacją ?
Polecam najnowszy artykuł: https://naszarola.pl/zapobieganie-wyleganiu/
Kiedy po antywylegaczu można zastosować oprysk nawozem dolistnym?
Ja mam pytanie czy moza pomieszac antywylegacz z ze srodkiem na chwasty
llljnn
nie mieszaj chwastobójczych z grzybobójczymi i z regulatorami wzrostu
Z tego co czytałem to można go używać wcześniej i lepiej znosi brak słońca i mniejszą temperaturę od innych środków opartych na tej samej substancji.
Witam,
bardzo przydatny artykuł. Czytam teraz o regulatorach właśnie i jeszcze nowy znalazłem, moddus start, może uaktualnicie artykuł, może jeszcze jakieś inne wprowadzono? Teraz pogoda idealna na regulatory, słońce świeci, no może wczoraj trochę padało, ale jak przeschnie to już będzie dobrze
Mnie zastanawia czym się dokładnie różni moddus start od moddusa 250, jakie są różnice w efektach i składzie?