Dobór zapraw nasiennych dla zbóż ozimych
Dobór zapraw nasiennych dla zbóż ozimych
Koniecznym elementem poprawnej agrotechniki zbóż jest zaprawianie ziarna siewnego. Już w momencie kupna materiału siewnego warto wybrać odmianę, której odporność na choroby jest wyższa, a jednocześnie jest odmianą wysoko plonującą.
Wielu rolników jednak rzadko stosuje kwalifikowany materiał siewny o czym świadczą dane, że tzw. czasokres wymiany materiału siewnego zbóż w naszym kraju wynosi od kilku do kilkunastu lat. Źródłem chorób grzybowych może być materiał siewny, gleba lub słoma.
Wybór odpowiedniej zaprawy nasiennej jest bardzo ważną czynnością: pierwszym a zarazem najtańszym sposobem zwalczania chorób grzybowych. Zainfekowanie materiału siewnego jest trudne do określenia dla rolnika, gdyż może być porażone w wewnętrznej warstwie ziarniaka i wtedy należy użyć zaprawy o działaniu układowym.
Zaprawianie ziarna chroni wschodzące rośliny przed chorobami, których w żaden inny sposób, we wczesnych fazach rozwoju roślin nie można zwalczyć. Część z dostępnych zapraw stosowanych do zaprawiania zbóż ozimych zwalcza także sprawców chorób liści. Jest to bardzo ważne, zwłaszcza w warunkach szczególnie sprzyjających nasileniu chorób i na odmianach podatnych na porażenie przez choroby. W sprzyjających warunkach zaprawy nasienne mogą zabezpieczać roślinę uprawną do początku fazy strzelania w źdźbło. Jeżeli nie zastosujemy zaprawiania nasion, dalsze zabiegi ochrony roślin mogą okazać się bezskuteczne. Właściwa zaprawa nasienna może przyczynić się do późniejszego zastosowania fungicydu, jako pierwszego zabiegu ochronnego.
Zaprawy charakteryzują się długotrwałym działaniem i w zależności od rodzaju substancji aktywnej oraz jej stężenia, działają od 30 do 90 dni, chroniąc rośliny przed niektórymi chorobami nawet do końca okresu wegetacji (śnieć, głownia lub pasiastość liści jęczmienia).
Asortyment zapraw jest dosyć duży. Znaczna ilość środków jest zalecana dla wszystkich zbóż ozimych. Wybierając zaprawę należy wziąć pod uwagę:
płodozmian, przedplon, rodzaj gleby, poziom uzyskiwanych plonów, pochodzenie materiału siewnego. Należy dobrać odpowiednią zaprawę do uprawy i zwalczanych chorób, według Zaleceń Ochrony Roślin oraz zastosować odpowiednią technikę, która pozwoli na równomierne pokrycie ziarna środkiem chemicznym.
Przy zaprawianiu nasion należy ściśle przestrzegać dawek preparatów podanych w etykiecie-instrukcji stosowania. Zbyt mała dawka może spowodować słabe działanie ochronne, z kolei zbyt duża może przyczynić się do osłabienia wschodów lub nawet zahamowania rozwoju kiełkujących roślin. Ziarno powinno być dokładnie i równomiernie pokryte: każdy ziarniak powinien być pokryty co najmniej 70% porcją przypadającej dawki zaprawy, a dawka nie powinna być wyższa niż 150% przyjętej wartości. Jakość zaprawiania zależy od ilości zastosowanej wody. Najczęściej stosuje się w granicach 0,2–1,0 l/100 kg nasion. Zwiększenie ilości wody poprawia jakość pokrycia, lecz zmniejsza możliwość przechowywania materiału siewnego.
Efektywność zaprawiania zależy od formy użytkowej środka. Zaprawy stosowane w formie zawiesiny, emulsji, żelu albo roztworu charakteryzują się lepszą przyczepnością środka do nasion ale do zaprawianie na mokro należy wyposażyć się specjalistyczne mieszalniki, zaprawiarki. Zaprawiony materiał siewny należy przechowywać w chłodnym, suchym i przewietrzanym magazynie. Zabieg zaprawiania powinien być wykonany bezpośrednio przed siewem. Zaprawione ziarno może być użyte tylko do siewu. Zaleca się wybierać środki o szerokim zakresie zwalczania grzybów, w skład których wchodzi kilka substancji aktywnych, a co najmniej jedna wykazuje działanie układowe.
Wybrane preparaty zalecane do zaprawiania ziarna na przykładzie pszenicy ozimej
(wg zaleceń IOR-PIB)
Obiekt zwalczany |
Nazwa środka |
Dawka środka/ 100kg ziarna |
Śnieć karłowa pszenicy | Sarfun T 450 FS | 300 ml + 500 ml H20 |
Śnieć cuchnąca pszenicyŚnieć gładka pszenicy | Astep 225 FS IP Baytan Universal 094 FS IP Dividend 030 FS IP
Funaben Plus 02 WS IP Galmano 201 FS IP Gizmo 060 FS IP Jockey 201 FS Karbosar K 400 FS Lamardor 400 FS IP Sarfun T 65 DS |
200 ml + 400 ml H2O400 ml + 200 ml H2O300 ml +400-800 ml H2O
150 g 450 ml + 150 ml H2O 50 ml +500 ml H2O 450 ml + 150 ml H2O 300 ml + 600 ml H2O 20 ml + 300 ml H2O 200 g + 800 ml H2O |
Śnieć cuchnąca pszenicyŚnieć gładka pszenicy |
Sarox T 500 FS IP Scenic 080 FS IP Tarcza 060 FS IP Zaprawa Domnic 060 FS IP Zaprawa zbożowa Orius 060 FS IP |
300 ml + 700 ml H2O100 ml + 500 ml H2O50 ml + 500 ml H2O
50 ml + 500 ml H2O 50 ml + 500 ml H2O |
Głownia pyląca pszenicy |
Baytan Universal 094 FS IP Funaben Plus 02 WS IP Jockey 201 FS Karbosar K 400 FS |
400 ml + 200 ml H2O150 g450 ml + 150ml H2O
300 ml + 600 ml H2O |
Raxil Gel 206 GF IPZaprawa zbożowa Orius 02 WS IP | 500 ml150 g | |
Zgorzel siewek(różne gatunki grzybów) |
Astep 225 FS IP Baytan Universal 094 FS IP Funaben Plus 02 WS IP Galmano 201 FS IP Gizmo 060 FS IP Jockey New 113 FS IP Karbosar K 400 FS Raxil Gel 206 GF IP Real Super 080 FS IP Sarfun T 65 DS Sarfun T 450 FS Sarox T 500 FS IP Scenic 080 FS IP Tarcza 060 FS IP Vitavax 200 FS IP Zaprawa Domnic 060 FS IP Zaprawa Nasienna T 75 DS/WS IP Zaprawa Zbożowa Orius 02 WS IP Zaprawa zbożowa Orius 060 FS IP Zaprawa zbożowa Orius Extra 02 WS IP |
200 ml + 400 ml H2O400 ml + 200 ml H2O150 g
450 ml + 150 ml H2O 50 ml + 500 ml H2O 750 ml 300 ml + 600 ml H2O 500 ml 200 ml + 400 ml H2O 200 g + 800 ml H2O 250 ml + 500 ml H2O 300 ml +700 ml H2O 100ml + 500 ml H2O 50 ml + 500 ml H2O 300 ml + 300 ml H2O 50 ml + 500 ml H2O 200 g lub 200 g + 800 ml H2O 150 g 50 ml +500 ml H2O 150 g + 900 ml H2O |
Pleśń śniegowa zbóż i traw |
Baytan Universal 094 FS IP Galmano 201 FS IP Jockey 201 FS Karbosar K 400 FS Kinto Duo 080 FS IP Lamardor 400 FS IP Maxim 025 FS IP Motto 25 FS IP Panoctine 350 LS IP Premis Pro 080 FS IP Real Super 080 FS IP Sarfun T 65 DS Sarfun T 450 FS Scenic 080 FS IP |
400 ml +200 ml H2O450 ml + 150 ml H2O450 ml + 150 ml H2O
300 ml + 600 ml H2O 200 ml + 400 ml H2O 20 ml + 300 ml H2O 200 ml + 400 ml H2O 200 ml + 400 ml H2O 170 ml + 400 ml H2O 200 ml + 400 ml H2O 200 ml + 400 ml H2O 200 g + 800 ml H2O 250 ml + 500 ml H2O 100 ml + 500 ml H2O |
Zgorzel podstawy źdźbła |
Galmano 201 FS IP Jockey 201 FS Jockey New 113 FS IP |
450 ml + 150 ml H2O450 ml + 150 ml H2O750 ml |
Należy mieć świadomość, że zarodniki sprawcy choroby są też obecne na powierzchni gleby i mogą zakażać wschodzące rośliny. W celu zmniejszenia ryzyka występowania sprawcy choroby należy unikać uprawy pszenicy po sobie. Ponadto zabieg zaprawiania jest najczęściej jedyną szansą na zlikwidowanie sprawców wielu chorób przenoszonych z ziarnem.
Odmiany pszenicy różnią się podatnością na porażenie przez sprawcę śnieci cuchnącej. Zaprawy: Baytan Universal 094 FS, Galmano 201 FS, Kinto Duo 060 FS, Premis Pro 080 FS, Raxil Gel 206 G, Real Super 080 FS, Sarfun T 65 DS, Vitavax 200 FS, Zaprawa zbożowa Orius 060 FS i Zaprawa Zbożowa Orius Extra 02 WS nie mają w etykiecie – instrukcji stosowania, rejestracji do zwalczania sprawcy śnieci gładkiej. Grzyb powodujący tą chorobę rozwija się podobnie jak sprawca śnieci cuchnącej. Śnieć cuchnącą i śnieć gładką zwalczają zaprawy o działaniu układowym i powierzchniowym. Zaprawa Astep 225 FS dodatkowo zwalcza mszyce – wektory chorób wirusowych. Środek Baytan Universal 094 FS zapobiega występowaniu chorób liści do początku fazy strzelania w źdźbło. Zaprawa Nuprid 222 FS zwalcza mszyce – wektory chorób wirusowych. Ziarno zaprawione środkiem Panoctine 350 LS wykazuje dodatkowo działanie repelentne przeciwko ptakom. Dla przypomnienia – kłosy roślin porażonych przez sprawcę głowni pylącej pszenicy nie wytwarzają ziarna. Zaprawianie ziarna daje niekiedy możliwość zmniejszenia o ok. 10 % normy wysiewu i pozwala na lepsze wschody.
Czas działania zapraw będzie się skracał gdy rośliny będą szybko rosły w czasie ciepłych i wilgotnych dni z dużą ilością opadów. Najlepiej zaprawiać ziarno zaprawami z różnych grup chemicznych i o różnym sposobie działania aby uniknąć uodpornienia się patogenów.
Sprawca pleśni śniegowej występować może również w latach gdy nie ma okrywy śnieżnej.
Odmiany o niskiej mrozoodporności mogą być bardziej narażone na porażenie. W latach gdy okrywa śnieżna zalega ponad 100 dni obecność choroby może być powszechna.
Bezwzględnie należy stosować właściwe zaprawy na polach o zwiększonym ryzyku obecności sprawcy choroby (monokultura, uprawa po sobie zbóż ozimych i jarych).
Najnowsze środki:
Baytan Trio 180 FS jest zaprawą grzybobójczą w formie płynnego koncentratu zawiesinowego. Środek o działaniu kontaktowym i układowym przeznaczony do ochrony ziarna siewnego zbóż, poprzez zaprawianie w zaprawiarkach przystosowanych do zapraw ciekłych i zawiesinowych. Maksymalna dawka dla jednorazowego zastosowania: 200 ml środka/100 kg ziarna z dodatkiem 400 ml wody. Substancja czynne: triadimenol-150 g,
fluoksastrobina-25g, fluopyram – 5 g. Chroni zboża przed następującymi chorobami: zgorzel siewek, śnieć cuchnąca, pleśń śniegowa zbóż, septorioza paskowana liści, rynchosporioza zbóż, plamistość siatkowa jęczmienia.
Certicor 050 FS – środek grzybobójczy w formie płynnego koncentratu o działaniu układowym, przeznaczony do zaprawiania w zaprawiarkach przystosowanych do zapraw ciekłych i zawiesinowych ziarna siewnego zbóż ozimych: pszenicy ozimej i jęczmienia.
Substancje aktywne: metalaksyl-M (związek z grupy fenyloamidów) – 20 g/1 (2,05%),
tebukonazol (związek z grupy konazoli-triazoli) – 30 g/1 (2,95%). Dawka 100 ml/100kg nasion z dodatkiem 500-900 ml wody.
Vibrance Gold 100 FS Środek grzybobójczy w formie płynnego koncentratu o działaniu układowym. Polecany do zaprawiania ziarna siewnego pszenicy ozimej, jęczmienia ozimego, pszenżyta ozimego i żyta ozimego w celu zwalczania chorób grzybowych. Poza szerokim spektrum zwalczanych chorób działa stymulująco na system korzeniowy, dzięki czemu umożliwia lepsze pobieranie wody i składników pokarmowych. Do stosowania w zaprawiarkach do zapraw ciekłych i zawiesinowych. Składa się z trzech substancji aktywnych: sedaksan – związek z grupy karboksyamidów – 50g na 1 litr, (4,63%),
fludioksonil – związek z grupy fenylopiroli – 25 g na 1 litr (2,32 %)
difenokonazol – związek z grupy triazoli – 25 g na 1 litr (2,32 %).
dr Danuta Leszczyńska
IUNG-PIB Puławy
Na Zgorzel siewek działa także Premis Pro 080 FS IP, a nie ma go w wykazie.