Środki ochrony roślin — produkty

Środki ochrony roślin to konkretne produkty, które uzyskały zezwolenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi i mogą być stosowane w rolnictwie na terytorium Polski. Liczba dostępnych produktów sukcesywnie zmniejsza się, co jest związane z wycofywaniem kolejnych substancji czynnych. W celu prawidłowej ochrony upraw niezbędne jest prowadzenie monitoringu informacji związanych z odnowieniem substancji czynnych.

Co to jest substancja czynna?

Środki ochrony roślin to wielkoskładnikowe mieszaniny związków chemicznych, do których mogą być dodawane inne komponenty np. szczepy bakterii. Każdy z zarejestrowanych produktów posiada określony i zadeklarowany skład oraz zakres stosowania.

Jedną z najważniejszych składowych środka ochrony roślin jest substancja czynna, zwana również substancją aktywną. To ona odpowiada za skuteczność działania produktu, czyli efekt biologiczny. Pozostałe składniki wchodzące w skład formy użytkowej środka ochrony roślin nie są biologicznie czynne, ale bez nich produkt nie miałby swojej funkcjonalności.

Substancją czynną mogą być złożone i syntetyzowane związki chemiczne wyprodukowane podczas zaawansowanych badań laboratoryjnych, ale również znane od wieku proste związki. Do tych pierwszych można zaliczyć np. substancję czynną boskalid, a do tych drugich siarkę czy miedź.

Substancje czynne to też bakterie i grzyby

Ciągłe poszukiwanie rozwiązań umożliwiających ograniczenie negatywnej presji szkodników na uprawy powodują pojawianie się nowych grup substancji czynnych. Jedną z nich są bakterie oraz grzyby, które odpowiednio przygotowane w procesie produkcyjnym preparatów pełnią funkcję substancji czynnych. Po aplikacji produktów zawierających wyselekcjonowane szczepy bakterii lub grzybów można zaobserwować efekt biologiczny w postaci zwalczania chorób, czy też eliminacji szkodników.

Co jeszcze wchodzi w skład produktu?

Osią środka ochrony roślin jest substancja czynna, jednak w skład produktu wchodzą też inne związki chemiczne zwane koformulantami. Nie wywołują one bezpośrednio efektu biologicznego, ale umożliwiają działanie substancji czynnej, przygotowanie cieczy użytkowej oraz przeprowadzenie aplikacji.

Rolą laboratoriów badawczych producentów środków ochrony roślin jest przygotowanie receptur — przepisu umożliwiającego wyprodukowanie skutecznego i łatwego w użyciu produktu.

W związku z powyższym, produkty oprócz substancji czynnej zawierają również komponenty odpowiedzialne za:

• Właściwości fizyczne i chemiczne produktu, które umożliwiają utrzymanie stabilności produktu w opakowaniu oraz dają możliwość jego przechowywania przez określony w procesie starzenia czas.
• Zmniejszenie kąta przylegania, co w praktyce oznacza zwiększenie powierzchni styku kropli cieczy opryskowej oraz polepszenie jej retencji na powierzchni traktowanej.
• Możliwość przygotowania cieczy opryskowej — rozpuszczenia produktu w rekomendowanej ilości wody.
• Kompatybilność z innymi formami użytkowymi, cecha szczególnie ważna w przypadku przygotowania mieszanin opryskowych.
• Modyfikację i stabilizację odczynu (pH) cieczy użytkowej.
• Zwiększenie jakości wykonania zabiegu poprzez ograniczenie dryfu (znoszenia) cieczy roboczej.
• Zmniejszenie pienienia, wytrącania z cieczy opryskowej.

Jedna substancja czynna — wiele produktów

Analiza rejestru środków ochrony roślin prowadzona przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi pozwala jednoznacznie stwierdzić, że pojedynczą substancję czynną lub ich połączenie można znaleźć w wielu produktach.

Produkty zawierające substancje czynne tzw. postpatentowe (generyczne), zwłaszcza solo, występują powszechnie i są produkowane przez różnych producentów. Wówczas często różnią się składem koformulantów, dlatego też mogą różnić się między sobą skutecznością działania.

Forma użytkowa, czyli w jakiej postaci jest środek

Każdy z produktów posiada określoną formulację, czyli formę użytkową informującą o jego fizycznej postaci. Powszechnie występują dwie podstawowe formy: stała i płynna. W ich obrębie można wydzielić konkretne postacie środków ochrony roślin różniące się między sobą właściwościami fizycznymi i chemicznymi.

Powszechnie stosowane formy stałe w rolnictwie:

• SG – granule rozpuszczalne w wodzie;
• SP – proszek rozpuszczalny w wodzie;
• WP – proszek do sporządzania zawiesiny wodnej;
• WG – granule do przygotowania zawiesiny wodnej;

Formy płynne, które można spotkać najczęściej:

• SL – koncentrat do stosowania po rozcieńczeniu wodą;
• EW – emulsja, olej w wodzie do stosowania po rozcieńczeniu wodą;
• CS – zawiesina kapsuł w cieczy do stosowania po rozcieńczeniu wodą;
• EC – koncentrat do sporządzania emulsji wodnej do stosowania po rozcieńczeniu wodą;
• SE – zawiesino-emulsja do stosowania po rozcieńczeniu wodą;
• SC – koncentrat stężonej zawiesiny do stosowania po rozcieńczeniu wodą;
• OD – koncentrat w formie zawiesiny olejowej do stosowania po rozcieńczeniu wodą.

W praktyce rolniczej bardzo często stosowane są mieszaniny opryskowe. O kolejności dodawania poszczególnych środków w trakcie przygotowania cieczy roboczej decyduje forma użytkowa produktu.