Nawozy wapniowe w rolnictwie – czym są i jak działają?

Znaczna część gleb w Polsce ma odczyn kwaśny lub bardzo kwaśny co wpływa negatywnie na ich żyzność, czyli zdolność do wytworzenia plonu handlowego. W glebach o nieuregulowanym odczynie dochodzi do zmniejszenia dostępności składników pokarmowych, pojawiania się toksycznych form metali ciężkich, dlatego też bardzo ważnym zabiegiem jest stosowanie nawozów wapniowych w celu podniesienia pH gleby.

Nawozy wapniowe – czym są?

Nawozy wapniowe w swoim składzie zawierają wapń. Jednak głównym celem aplikacji tych nawozów nie jest wprowadzanie wapnia jako składnika pokarmowego, a regulacja odczynu gleby. W praktyce regulacja odczynu gleby nazywana jest wapnowaniem i sprowadza się do podniesienia pH gleby.

Wapń wprowadzony do gleby w nawozach wapniowych wykorzystywany jest przez rośliny również jako składnik budulcowy ścian komórkowych. Mocne, szczelne ściany komórkowe stanowią barierę dla patogenów, utrudniając wniknięcie patogenu, chorób grzybowych do wnętrza rośliny uprawnej. 

Wapń dostarczony do gleby w postaci nawozów wapniowych pełni również funkcję strukturotwórczą. Odgrywa ważną rolę w tworzeniu stabilnej i trwałej struktury gruzełkowatej gleby, która jest najbardziej pożądana. Gleba o strukturze gruzełkowatej charakteryzuje się wysoką żyznością.

Jak działają nawozy wapniowe? 

W zależności od rodzaju nawozu wapniowego działa on z różną intensywnością i w różnym tempie. Nawozy zawierające wapń w formie tlenkowej działają szybko i intensywnie, dlatego też rekomendowane są do gleb ciężkich o dużych właściwościach buforowych. Wapno zawierające wapń w formie węglanowej może być stosowane na wszystkich typach gleb.

Rodzaj nawozu wapniowego należy dobrać do rodzaju gleby, aby uniknąć przewapnowania. Jest to negatywnie zjawisko, które może objawiać się przesuszeniem gleby, przyspieszeniem rozkłady materii organicznej lub uwstecznieniem (przejściem w formy niedostępne dla roślin) mikro i makroelementów.

Nawozy wapniowe granulowane 

Nawozy wapniowe granulowane ze względu na swoją formę (granule) są łatwiejsze w aplikacji. Mogą być aplikowane przy pomocy dostępnych praktycznie w każdym gospodarstwie rozsiewaczy do nawozów stosowanych pogłównie.

Forma granul powoduje, że nawóz wapniowy rozpuszcza się stopniowo. Rozłożone w czasie uwalnianie wapnia nie powoduje nagłych zmian odczynu. Stopniowa regulacja odczynu jest mniej inwazyjna i lepiej tolerowana przez glebę, rośliny i mikroorganiczny glebowe. Mikroflora glebowa zyskuje czas na przystosowanie się do zmieniających warunków fizykochemicznych gleby.

Forma granul umożliwia bezpieczną i równomierną aplikację na powierzchni pola, ponieważ do minimum zostało ograniczone pylenie oraz znoszenie nawozu w trakcie aplikacji.

Nawozy wapniowe w formie granulowanej w zależności od rekomendacji producenta mogą być stosowane przed siewem w ramach uprawek pożniwnych, jak również w trakcie wzrostu roślin uprawnych. Doskonałym przykładem takiego wapna granulowanego jest Nordkalk AtriGran ALFA.

Wapno pyliste 

Nawozy wapniowe w formie pylistej działają na gleby oraz na rośliny zdecydowanie gwałtowniej. Powodują szybką zmianę odczynu gleby, a efekt zastosowania w uprawie jest krótkotrwały.

Ze względu na swoją formę pyliste nawozy wapniowe mają większą powierzchnię styku z glebą. Aby jednak zapewnić precyzję aplikacji, należy uwzględnić warunki pogodowe. Wietrzna pogoda obniża tę precyzję i powoduje po prostu zwiewanie nawozu na sąsiednie uprawy lub jego zbyt dużą akumulację na danej części pola.

Samo stosowanie nawozu wapniowego w formie pylistej stanowi potencjalne zagrożenie dla rośli- może powodować poparzenia liści. Unoszący się pył jest również drażniący dla osoby aplikującej nawóz oraz stanowi zanieczyszczenie środowiska. 

Kiedy stosować nawóz wapniowy 

Warto tu na wstępie zaznaczyć, że stosowanie nawozów wapniowych należy poprzedzić analizą gleby pod kątem odczynu pH. Nawozy wapniowe powinny być stosowane powszechnie, gdyż przyjmuje się, że zdecydowana większość polskich gleb jest zbyt kwaśna. Optymalne jest uzyskanie odczynu zbliżonego do obojętnego.

Optymalnych terminem stosowania nawozów wapniowych jest zakończenie okresu wegetacyjnego, czyli późne lato i jesień. Z reguły nawozu wapniowe miesza się z wierzchnią warstwą gleby w trakcie uprawy ścierniska po zbiorze rośliny przedplonowej.

Niektóre nawozy mogą być stosowane w takcie wzrostu rośliny uprawnej. Należy jednak pamiętać o tym, że odstęp pomiędzy aplikacją wapna a nawożeniem azotowym powinien wynosić przynajmniej cztery tygodnie.

Na jakie uprawy stosować wapno?

Wapnowanie powinno przeprowadzać się po przedplon rośliny najbardziej wrażliwej na niski odczyn gleby. Jednak w praktyce rolniczej bardzo rzadko ta zasada jest stosowana ze względu na spiętrzenie prac polowych.

Generalnie większość roślin uprawnych dobrze znosi gleby świeżo zwapnowane. Jedną z roślin, przed uprawą której nie zaleca się aplikacji nawozów wapniowych, jest ziemniak. Bulwy rosnące w świeżo zwapnowanej glebie są bardziej wrażliwe na porażenie parchem, dlatego też wapnowanie zaleca się wykonać dwa lata przed planowaną uprawą ziemniaków.