MĄCZNIAK PRAWDZIWY ZBÓŻ – KIEDY I CZYM ZWALCZAĆ?
dr inż. Tomasz R. Sekutowski
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach
Zakład Herbologii i Technik Uprawy Roli
ul. Orzechowa 61, 50-540 Wrocław
MĄCZNIAK PRAWDZIWY ZBÓŻ – KIEDY I CZYM ZWALCZAĆ?
Mączniak prawdziwy jest chorobą grzybową występującą powszechnie na bardzo wielu gatunkach zbóż czy traw uprawnych oraz na większości gatunków traw dziko rosnących, które w sprzyjających warunkach wilgotnościowo-termicznych mogą być wektorem tej choroby – zjawisko to jest określane mianem „zielonego mostu”.
Sprawcą tej choroby jest grzyb Blumeria graminis, który jest pasożytem bezwzględnym, występującym tylko na żywych częściach rośliny-gospodarza. W sprzyjających dla siebie warunkach (brak lub spóźniona ochrona fungicydowa), może powodować znaczne straty w wielkości plonu ziarna, wynoszące od 10% do nawet 40%.
W naszych warunkach klimatycznych, mączniak prawdziwy powoduje największe straty, głównie w dwóch uprawach: pszenicy ozimej i jęczmieniu ozimym. W dalszej kolejności w skali wrażliwości, średnio porażane jest pszenżyto, a najmniej podatne na infekcję wywołaną przez tego patogena jest żyto ozime.
Kiedy możemy spodziewać się infekcji?
Patogen wywołujący mączniaka prawdziwego zbóż, zimuje w postaci grzybni w uprawach zbóż ozimych, samosiewach zbóż, na wieloletnich dziko rosnących gatunkach traw czy na nie przeoranych resztkach pożniwnych. Pierwsze objawy (w postaci białego mączystego nalotu tzw. wysepek) możemy zauważyć już jesienią, głównie w uprawie pszenicy ozimej i jęczmienia ozimego. Jeżeli temperatura powietrza w ciągu dnia nie spada poniżej 50C to grzybnia potrafi rozwinąć się po około 14 dniach od momentu infekcji na blaszce liściowej zbóż. Poniżej tej temperatury następuje zahamowanie rozwoju tego patogena, który szykuje się do zimowania.
Największe porażenie zbóż tym patogenem obserwuje się na wiosnę, natomiast nieco mniejsze w okresie letnim. Dla temperatury zawierającej się w przedziale 10-200C rozwój tej choroby przebiega bardzo szybko, i trwa około 5-7 dni, natomiast w temperaturze 20-220C (optymalnej), rozwój tego patogena jest bardzo dynamiczny, gdyż trwa jedynie 3-4 dni. W pełni lata gdy temperatura powietrza przekracza 25°C, na liściach i kłosach nie tworzy się charakterystyczny, obfity wojłokowaty biały lub szarobiały nalot, a występują jedynie żółte lub brunatne zlewające się plamy z charakterystycznymi „czarnymi kuleczkami”. Są to chasmotecja, czyli owocniki grzyba, które są przenoszone za pomocą wiatru na inne plantacje.
Na czym polega szkodliwość mączniak prawdziwego?
W sprzyjających warunkach wilgotnościowo-termicznych, silne wczesnowiosenne porażenie przezimowanego zboża, może spowodować między innymi osłabienia krzewienia, co w konsekwencji bardzo często prowadzi do obniżenie liczby pędów kłsonośnych, które pojawiają się właśnie bezpośrednio po fazie krzewienia. Również porażenie samych liści znacznie ogranicza proces fotosyntezy, a ponadto wzmaga się parowanie, co w połączeniu z porażeniem kłosków powoduje spadek liczby i masy samych ziarniaków. Ponadto porażona mączniakiem prawdziwym, zielona tkanka roślinna zbóż, jest osłabiona i uszkodzona, przez co stwarza dogodne warunki do wzmożonych infekcje innymi patogenami, np. z rodzaju Septoria, Fusarium czy w późniejszym etapie saprofitycznymi grzybami czerniowymi.
Kiedy należy zacząć zwalczać mączniaka prawdziwego?
Stopień porażenia patogenem wiąże się z jego liczebnością oraz nasileniem na powierzchni, będącej przedmiotem infekcji, oczywiście taki stan rzeczy powiązany jest z biologicznym i ekonomicznym progiem szkodliwości.
Biologiczny próg szkodliwości – jest to takie nasilenie agrofaga na jednostce powierzchni, które powoduje istotną zniżkę plonu.
Plantatora jednak bardziej interesuje drugi próg szkodliwości czyli ekonomiczny.
Ekonomiczny próg szkodliwości – jest to takie nasilenie agrofaga, po przekroczeniu, którego następuje istotne obniżenie plonu rośliny uprawnej.
Próg szkodliwości dla konkretnego agrofaga i gatunku rośliny uprawnej, wyznacza się poprzez przeanalizowanie wpływu nasilenia szkodliwego agrofaga (np. choroby grzybowej) na wysokość plonu rośliny uprawnej (wartość obniżonego plonu równa się kosztom zastosowanej metody ochrony).
Dla większości zbóż próg ekonomicznej szkodliwości dla mączniaka prawdziwego został określony dla trzech faz rozwojowych:
– dla fazy krzewienia (BBCH 21-29): 50-70% roślin z pierwszymi objawami porażenia (pojedyncze, białe skupienia struktur grzyba)
– dla fazy strzelania w źdźbło (BBCH 30-39): 10% źdźbeł z objawami porażenia
– dla fazy kłoszenia (BBCH 51-59): 5% źdźbeł (porażony liść podflagowy, flagowy oraz zielony kłos) lub 10% liści z początkowymi objawami porażenia.
Znając tzw. „krytyczny okres infekcji” oraz ekonomiczny próg szkodliwości, plantator może przystąpić do wyboru odpowiednich s.cz. fungicydów w celu ograniczenia porażenia zbóż przez mączniaka prawdziwego.
Wybrane substancje czynne fungicydów zalecane do ochrony zbóż w zależności od ich fazy rozwojowej
W fazie BBCH 25-59(69) można zastosować następujące pojedyncze s.cz.: proquinazid, piraklostrobina, lub gotowe mieszanki s.cz.: prochloraz + tebukonazol + proquinazid czy piraklostrobina + epoksykonazol.
W fazie BBCH 30-32 polecane są następujące pojedyncze s.cz.: cyprodynil, prochloraz, karbendazym, lub gotowe mieszanki s.cz.: fenpropimorf + epoksykonazol + metrafenon, tiofanat metylowy + tetrakonazol, cyprodynil + pikoksystrobina, karbendazym + propikonazol, siarka + karbendazym, epoksykonazol + krezoksym metylowy.
W fazie BBCH 30-59 można zastosować następujące pojedyncze s.cz.: pikoksystrobina, azoksystrobina, propikonazol, prochloraz, tebukonazol, protiokonazol, epoksykonazol, tetrakonazol, fenpropimorf, flutriafol, tiofanat metylowy, pentiopyrad, chinoksyfen lub gotowe mieszanki s.cz.: cyprodynil + pikoksystrobina, fluksapyroksad + piraklostrobina + epoksykonazol, protiokonazol + biksafen, propikonazol + cyprokonazol, protiokonazol + biksafen + spiroksamina, fenpropimorf + epoksykonazol + metrafenon, chlorotalonil + pikoksystrobina, spiroksamina + tebukonazol + triadimenol, protiokonazol + fluoksastrobina, fenpropimorf + epoksykonazol + krezoksym metylowy, epoksykonazol + folpet, chlorotalonil + azoksystrobina, prochloraz + karbendazym, protiokonazol + tebukonazol, epoksykonazol + tebukonazol, boskalid + epoksykonazol, prochloraz + fluchinkonazol, protiokonazol + fenpropidyna.
W fazie BBCH 31(37)-70(71) można zastosować dwie pojedyncze s.cz.: chlorotalonil, azoksystrobina lub gotowe mieszanki s.cz.: izopirazam + epoksykonazol, dimoksystrobina + epoksykonazol, pentiopirad + chlorotalonil, epoksykonazol + krezoksym metylowy.
Leave a Reply
Want to join the discussion?Feel free to contribute!